Organizacje społeczne – w tym Sieć Obywatelska Watchdog Polska – wysłały list do Dyrektora Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODHIR) Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE). W liście zwracamy się z prośbą o wysłanie przez OBWE pełnej misji obserwacyjnej na wybory parlamentarne w 2023 roku.

Treść listu

Dlaczego list wysyłamy do tej właśnie instytucji? 

Misją OBWE jest zapobieganie konfliktom w Europie. Do organizacji tej przystąpiło 57 krajów. Jednym z obszarów ważnych dla zapewnienia pokoju jest ochrona demokracji, rządów prawa, praw człowieka, tolerancji i równego traktowania. Tym właśnie zajmuje się ODHIR (Office for Democratic Institutions and Human Rights – jedna z instytucji OBWE). A do kluczowych zainteresowań tej instytucji należą m. in. wybory.  W tej dziedzinie Biuro posiada wiedzę, analizy i doświadczenia, które wyznaczają standardy. 

Dlaczego uważamy, że warto było wysłać taki list?

Po doświadczeniach z wyborów prezydenckich 2020 roku zależy nam, by ODHIR przysłał ekspertów i swoim międzynarodowym autorytetem nazwał zjawiska, które mają miejsce w Polsce, odnotował je i zalecił rekomendacje na przyszłość. My także śledzimy to, co dzieje się w okresie przedwyborczy i działamy – nasz raport o części naruszeń w czasie wyborów w 2020 roku pt. Wydane dane dostępny jest dla każdego i każdej. My i inne organizacje, mając wsparcie międzynarodowych ekspertów, moglibyśmy zmienić standardy na przyszłość.

O czym mowa w liście?

Wybory to nie tylko czas głosowania, ale wszystko to, co już dziś możemy obserwować – objeżdżanie całej Polski przez polityków, zmiany prawa wyborczego na ostatnią chwilę, propagandowa aktywność telewizji publicznej, programy socjalne adresowane do elektoratu rządzących. Te wszystkie sprawy mogą potencjalnie powodować nierówność sił politycznych w wyborach i niszczą dobro publiczne. 

Wybory odbędą się też w sytuacji braku systemu ochrony praworządności w naszym kraju. Wszak Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego – do której trafią protesty wyborcze – nie jest uznawana przez międzynarodowe trybunały za właściwie obsadzony sąd. 

Członkowie Państwowej Komisji Wyborczej są w większości wybrani przez parlament, a wymagania wobec nich zostały drastycznie obniżone. W obsadzaniu administracji wyborczej w regionach ogromną rolę odgrywa Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, czyli członek władzy wykonawczej sprawowanej przez większość rządzącą. Na dodatek, jeszcze przed wyborami, cały ten korpus zostanie wymieniony. W tej sytuacja obserwacja tego procesu przez ekspertów o międzynarodowej reputacji ma ogromne znaczenie dla jego udokumentowania i odnotowania zagrożeń, które w przyszłości powinny być usunięte.

W końcu zaś wspominamy o wzajemnych oskarżeniach sił politycznych o oszustwa wyborcze i potrzebie obserwacji samego dnia wyborów. 

Kto podpisał się pod listem?

List podpisało kilkanaście organizacji działających na rzecz demokracji, praworządności, praw człowieka i demokratycznych standardów. Lista organizacji w kolejności alfabetycznej.

• Akcja Demokracja
• Fundacja Centrum im. Profesora Bronisława Geremka
• Fundacja im. Stefana Batorego
• Fundacja Kongresu Obywatelskich Ruchów Demokratycznych “KORD”
• Fundacja Wolne Sądy
• Fundacja Wolności
• Helsińska Fundacja Praw Człowieka
• Instytut Spraw Publicznych
• Komitet Obrony Demokracji, KOD
• Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych, OFOP
• Sieć Obywatelska Watchdog Polska
• Stowarzyszenie 61
• Towarzystwo Dziennikarskie