Burmistrz Ryglic w czasie spotkania z mieszkańcami narzeka na anonimowego mieszkańca, który składa wnioski o informację. Niedługo potem portal, na którym ta osoba publikuje teksty, otrzymuje od prokuratury „żądanie wydania danych” internauty.

Ryglickie problemy z anonimowymi wnioskami

W tekście Mamy człowieka, który nam sypie codziennie piach w tryby opisaliśmy, jak władze Ryglic reagują na anonimowe wnioski o udostępnienie informacji publicznej. Podczas spotkania z mieszkańcami Burmistrz narzekał na to, że jeden z mieszkańców zalewa urząd wnioskami, a odpowiadanie na nie jest bardzo pracochłonne i kosztuje (burmistrz podał nawet konkretną kwotę). Gdy jednak zawnioskowaliśmy o te wyliczenia, nie poznaliśmy konkretów.

Prokuratura zażądała wydania danych

Jest ciąg dalszy tej historii. Trzeba przyznać, że nieoczekiwany. Zwróciła się do nas osoba prowadząca lokalnego bloga (http://lepszeryglice.cba.pl/), na którym pod pseudonimem „Konstanty Niewiadomski” publikuje ów wnioskujący anonimowo mieszkaniec.

Dowiedzieliśmy się, że prokuratura wydała postanowienie o „zwolnieniu z tajemnicy służbowej i zawodowej i żądaniu wydania danych” i zażądała od właściciela bloga „wydania informacji w postaci wszelkich danych osoby: użytkownika, który posługiwał się Nickiem „Konstanty Niewiadomski” i wystawił dyskusję na blogu http://lepszeryglice.cba.pl w dniach od 21 marca 2019 r. do 24 marca 2019 r. wraz z numerem IP, numerem portu oraz momentem (data, godzina, minuta, sekunda) połączenia”.

Uzasadniono to prowadzonym przez prokuraturę dochodzeniem w sprawie gróźb karalnych na szkodę osoby posługującej się pseudonimem „Konstanty Niewiadomski”. Groźby karalne miały mieć miejsce podczas zebrania w Kowalowej, którego przebieg “Konstanty Niewiadomski” zrelacjonował we wpisie na blogu, opisując jednocześnie, ile wniosków w rzeczywistości złożył i czego dotyczyły.

Doszło zatem do zaskakującej sytuacji – zamiast skontaktować się z pokrzywdzonym, którego e-mail widniał pod wpisem, zwrócono się do administratora portalu internetowego z żądaniem wydania informacji. Zwykle z takimi działaniami prokuratury można się spotkać przy okazji poszukiwania informacji o sprawcy czynu zabronionego, a tu chodziło o dane osoby pokrzywdzonej.

Tymczasem przestępstwo określone w art. 190 Kodeksu karnego (tzw. groźby karalne) jest ścigane na wniosek pokrzywdzonego. Dlaczego prokuratura w ogóle to postępowanie prowadziła, skoro nie może ustalić danych osoby, bez wniosku której nie powinno zostać ono wszczęte?

Co ważne, administrator portalu zwrócił się do „Konstantego Niewiadomskiego” z prośbą o ustosunkowanie się do żądania prokuratury. Okazało się, że żadnego wniosku o ściganie przestępstwa nie składał.

Pomogliśmy przygotować zażalenie na postanowienie. Wskazaliśmy w nim, że brak w sprawie wniosku o ściganie przestępstwa, a prokuratura mogła sama skontaktować się z pokrzywdzonym. Dlaczego organom ścigania tak bardzo zależy na pozyskaniu danych osoby, która postanowiła zostać anonimowa?

Bezprawne działanie prokuratury – uchylenie postanowienia

Zażalenie zostało uwzględnione i Sąd Rejonowy w Tarnowie wydał postanowienie z 24 lipca 2019 r. (II Kp 459/19) o uchyleniu zaskarżonego postanowienia.

Sąd stwierdził, że przestępstwo z art. 190 KK jest ścigane na wniosek, a z uwagi na to, że skierowano do prokuratury jedynie anonimowe doniesienie, postępowanie w sprawie nie powinno w ogóle zostać wszczęte, a tym bardziej prokuratura nie powinna żądać danych osoby pokrzywdzonej. Skoro postępowanie w zakresie opisanego czynu prowadzone jest na wniosek – niezbędne jest ustalenie danych osobowych pokrzywdzonego, celem umożliwienia jego/ późniejszego przesłuchania w tym charakterze.  W uzasadnieniu postanowienia podkreślono, że prokuratura dysponuje adresem email osoby pokrzywdzonej. Istniała zatem od samego początku (otrzymania zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa) możliwość nawiązania kontaktu z pokrzywdzonym celem uzyskania od niego określonego w art. 190 § 2 k.k. wniosku.

W postanowieniu czytamy:

Okoliczności zainicjowania postępowania w sprawie, bez wątpienia były nakierowane w istocie na uzyskanie danych osobowych osoby – użytkownika portalu internetowego. W tej sytuacji wyjście naprzeciw żądania prokuratury stanowiłoby legitymizowanie działań, które nie znajdują umocowania w przepisach prawa.

Burmistrz zachęca do bezpośredniego zadawania pytań

W czerwcu 2019 r. zwróciliśmy się do Burmistrza Ryglic z wnioskiem w rozumieniu art. 63 Konstytucji i art. 241 Kodeksu postępowania administracyjnego o zaprzestanie ośmieszania osoby korzystającej z prawa do informacji oraz respektowania możliwości anonimowego wnioskowania. W związku z tym, że nie otrzymaliśmy żadnej odpowiedzi od Burmistrza, złożyliśmy skargę do Rady Miejskiej w Ryglicach. Niedługo po skierowaniu skargi otrzymaliśmy odpowiedź na wniosek, jednak tylko w części dotyczącej respektowania możliwości anonimowego wnioskowania, gdyż w części dotyczącej ośmieszania osoby anonimowo wnioskującej, zabrakło zgody tejże osoby na złożenie skargi.

Burmistrz zapewnił, że Urząd Miejski w Ryglicach w pełni respektuje uprawnienia każdej osoby do uzyskania dostępu do informacji publicznej, w zgodzie z przepisami wskazanej ustawy, odpowiedzi na wnioski o udostępnienie informacji publicznej są rozpatrywane terminowo, a Urząd Miejski w Ryglicach udziela informacji także na wnioski anonimowe.

Burmistrz nie omieszkał przy tym podkreślić, że zbyt duża liczba wniosków o udostępnienie informacji publicznej w oczywisty sposób może spowodować paraliż pracy Urzędu. Przedstawił ciekawe rozwiązanie:

Jako Burmistrz, zachęcam więc mieszkańców Gminy do bezpośredniego zadawania mi pytań, na które chętnie odpowiadam, bez używania sformalizowanej procedury wynikającej z ustawy o dostępie do informacji publicznej, która niestety mocno angażuje środki Urzędu Miejskiego w Ryglicach, które mogłyby zostać spożytkowane w celu wypełnienie obszernej listy zadań jednostki samorządu terytorialnego, jakim jest Gmina.

Przykład Burmistrza Ryglic jest najlepszą ilustracją, dlaczego warto składać wnioski o udostępnienie informacji publicznej. Podczas wspomnianego spotkania w Kowalowej Burmistrz powiedział, że na odpowiadanie na wnioski urząd wydał ponad 20 tys. złotych. Gdy postanowiliśmy – w drodze wniosku o informacje – zweryfikować te informacje, dowiedzieliśmy się, że „z uwagi na brak ewidencji czasu pracy pracowników z wyodrębnieniem na realizację wniosków o udostępnienie informacji publicznej nie ma możliwości wyliczenia kosztów”. Dawanie wiary słowom polityków bywa ryzykowne.