1 lipca 2021 roku wysłaliśmy do partii politycznych zasiadających w Sejmie, Senacie i Parlamencie Europejskim wnioski o informację publiczną dotyczącą ich finansowania.

Od lat pytamy ugrupowania polityczne o to, jak wyglądają ich finanse i od lat napotykamy na opór w udzielaniu odpowiedzi, choć zdarzają się wyjątki (Partia Zieloni najszybsza i (jak dotąd) najbardziej przejrzysta). Wiele spraw, zainicjowanych wnioskami o informację skierowanymi do partii, znalazło swój finał w sądzie i mamy wyroki NSA potwierdzające, iż ich wyciągi z kont bankowych stanowią informację publiczną (Wyciągi i historie rachunków bankowych partii stanowią informację publiczną).

Tym razem interesowały nas dane wytworzone między 1 stycznia 2020 roku a dniem realizacji wniosku. Pytaliśmy o umowy zawarte w tym czasie z kontrahentami, historie rachunków bankowych, uchwały dotyczące składek, a także wszelkie umowy i porozumienia z partiami i innymi podmiotami. 

Poniżej przedstawiamy treść wniosku:

Na podstawie art. 54 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 61 ust. 1 i 2 i art. 11 ust. 2 Konstytucji RP oraz art. 4 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej Sieć Obywatelska Watchdog Polska wnosi o udostępnienie:

1. informacji o wszystkich umowach zawartych przez partię z kontrahentami od 1 stycznia 2020 r. do dnia wykonania wniosku poprzez podanie strony każdej umowy, przedmiotu umowy, kwoty umowy oraz daty jej zawarcia, 
2. historii rachunków bankowych partii ze wszystkich kont od 1 stycznia 2020 r. do dnia wykonania wniosku, 
3. skanów uchwał podjętych w okresie od 1 stycznia 2020 r. do dnia wykonania wniosku dotyczących wysokości składek wraz ze zmieniającymi uchwałami, 
4. skanów umów i porozumień z innymi partiami politycznymi, stowarzyszeniami, fundacjami, ruchami politycznymi zawartych w okresie od 1 stycznia 2020 r. do dnia wykonania wniosku. 

Wniosek wysłaliśmy tradycyjną pocztą do dwudziestu partii politycznych:

1. Prawo i Sprawiedliwość
2. Solidarna Polska
3. Porozumienie Jarosława Gowina
4. Platforma Obywatelska Rzeczypospolitej Polskiej
5. Partia Zieloni
6. Nowoczesna
7. Inicjatywa Polska
8. Polskie Stronnictwo Ludowe
9. Nowa Lewica
10. Wiosna Roberta Biedronia
11. Lewica Razem
12. Polska Partia Socjalistyczna
13. KORWiN: Koalicja Odnowy Rzeczypospolitej Wolność i Nadzieja
14. Ruch Narodowy
15. Konfederacja Korony Polskiej
16. Polska 2050 Szymona Hołowni
17. REGIONALNA. Mniejszość z Większością
18. K’15
19. Unia Europejskich Demokratów
20. Partia Republikańska

Aż dziewięć partii zignorowało nasz wniosek, w ogóle na niego nie reagując

Na wniosek nie odpowiedziały:

• Porozumienie Jarosława Gowina
• Inicjatywa Polska
• Wiosna Roberta Biedronia
• KORWiN: Koalicja Odnowy Rzeczypospolitej Wolność i Nadzieja
• Ruch Narodowy
• Konfederacja Korony Polskiej
• Polska 2050 Szymona Hołowni
• K’15
• Unia Europejskich Demokratów

Jedna partia przedłużyła termin realizacji wniosku i ostatecznie, mimo przypomnienia, nie odpowiedziała – to Partia Republikańska.

W przypadku każdej z wyżej wymienionych partii skierowaliśmy do sądu skargę na bezczynność, pominęliśmy jedynie Wiosnę, ponieważ partia już nie istnieje. 

7 partii przesłało pełną odpowiedź

Partia Zieloni

Partia Zieloni, która jako jedna z pierwszych przesłała odpowiedź, udostępniła wszystkie uchwały ze wskazanego okresu, choć wnioskowaliśmy jedynie o uchwały dotyczące składek. Partia udostępniła również treść umów z kontrahentami oraz historię rachunków bankowych. Umów z innymi partami nie podpisywano we wskazanym okresie. 

link do dokumentów przesłanych przez Partię Zieloni*

* Publikujemy jedynie te dokumenty otrzymanie od partii, które przeszły anonimizację danych osobowych. Reszta udostępnionych nam dokumentów zostanie opublikowana po dokonaniu odpowiednich czynności.

Nowoczesna

Partia w odpowiedzi na wniosek wskazała, że nie zawierała żadnych umów z kontrahentami, a także nie podpisywała porozumień z innymi partiami oraz nie podejmowała uchwał w sprawie wysokości składki. Udostępniła natomiast historię rachunku bankowego. 

link do przesłanych dokumentów przesłanych przez Nowoczesną

Polskie Stronnictwo Ludowe 

PSL udostępniło tabelę z informacjami dotyczącymi umów zawartych z kontrahentami między 1 stycznia 2020 a 31 sierpnia 2021 r. Przesłało również historię rachunków bankowych z tego okresu, włącznie z historią rachunków bankowych poszczególnych zarządów wojewódzkich. Otrzymaliśmy również uchwałę o wysokości składki. We wskazanym przez nas czasie partia nie zawierała żadnych umów z innymi partiami czy ruchami.  

link do dokumentów przesłanych przez Polskie Stronnictwo Ludowe

Nowa Lewica

Nowa Lewica udostępniła informacje dotyczące umów z kontrahentami, a także wyciągi z rachunków bankowych. We wskazanym czasie partia nie podejmowała uchwały dotyczącej wysokości składki oraz nie podpisywała umów z żadnymi partiami czy stowarzyszeniami. 

link do dokumentów przesłanych przez Nową Lewicę

Lewica Razem

Lewica Razem również udostępniła informacje dotyczące umów z kontrahentami oraz historię rachunków bankowych. W ramach odpowiedzi na pytanie dotyczące umów zawieranych z innymi partiami bądź ruchami partia przesłała nam treść umowy ze stowarzyszeniem. Uchwał dotyczących wysokości składki we wskazanym czasie partia nie podejmowała. 

link do dokumentów udostępnionych przez Lewicę Razem

Polska Partia Socjalistyczna

PPS odpowiedziała następująco:

Szanowni Państwo,
Informujemy, że w okresie od 1 stycznia 2020 do dnia dzisiejszego Polska Partia Socjalistyczna nie zawarła żadnych umów z kontrahentami, nie podjęła żadnych uchwał dotyczących wysokości składek oraz nie zawarła żadnych umów z innymi partiami politycznymi, stowarzyszeniami, fundacjami i ruchami politycznymi. W okresie tym nie posiadaliśmy też rachunku bankowego. Obecnie jesteśmy w trakcie zakładania rachunku w Banku PEKAO SA.

REGIONALNA. Mniejszość z Większością

Regionalna początkowo odpowiedziała na trzy pytania – wskazując, że nie zawierała żadnych umów z kontrahentami oraz partiami czy stowarzyszeniami i nie podejmowała uchwał w sprawie wysokości składki. Odmówiła natomiast udostępnienia historii rachunku bankowego, twierdząc, że to nie jest informacja publiczna. Po naszym piśmie skierowanym do partii, w którym przypominamy o konieczności realizacji wniosku, ostatecznie udostępniono nam te dane. 

Odpowiedź przesłana przez Regionalną – 1 część, 2 część

3 partie odpowiedziały tak, by nie odpowiedzieć

Prawo i Sprawiedliwość

Partia odpowiedziała na wniosek, praktycznie na niego nie odpowiadając (odpowiedź PiS na wniosek). 

Uznano, że pytanie dotyczące umów zawartych przez partię dotyczy informacji przetworzonej i musimy wykazać szczególnie istotny interes publiczny, by te dane uzyskać. Odpowiedzieliśmy, że naszym zdaniem wniosek dotyczy informacji prostej i nie ma konieczności wykazywania szczególnie istotnego interesu publicznego. Partia nie zgodziła się z naszą argumentacją i odmówiła (decyzja odmowna) odpowiedzi na to pytanie. Zaskarżyliśmy ją do sądu. 

Dowiedzieliśmy się również, że historia rachunków bankowych nie jest informacją publiczną. Partia zdaje się nic sobie nie robić z wyroku NSA ( link: III OSK 916/21), który zapadł 25 maja i dotyczył właśnie nieudostępnienia przez PiS historii rachunków bankowych. NSA przychylił się do naszej skargi kasacyjnej, uchylając wyrok WSA i zobowiązując partię do realizacji wniosku:

Biorąc pod uwagę podstawy działania partii politycznych, należy uznać za słuszne i pożądane, aby obywatele mieli dostęp do informacji dotyczących ich finansów. Stanowisko takie wynika w szczególności z faktu, że zasoby pieniężne poszczególnych ugrupowań składają się w znacznej mierze ze środków publicznych (subwencji lub dotacji, kreowanych m.in. z wpływów podatkowych). Tym samym obywatele, którzy co najmniej w sposób pośredni (poprzez płacenie podatków) umożliwiają prawidłowe funkcjonowanie poszczególnych ugrupowań, powinny mieć prawo do weryfikacji, źródeł i sposobów gromadzenia oraz wydatkowania pieniędzy.

Ostatecznie partia wydała decyzję odmowną w sprawie udostępnienia historii rachunku bankowego, czyli jednak uznała, że jest to informacja publiczna.

Jeśli chodzi o pytanie dotyczące uchwał w sprawie składek, poinformowano nas, że takich uchwał we wskazanym czasie nie podejmowano.

Partia odmówiła również udostępnienia informacji na temat Na pytanie dotyczące skanów umów i porozumień z innymi partiami politycznymi, stowarzyszeniami, fundacjami, ruchami politycznymi zawartych w okresie od 1 stycznia 2020 r. do dnia wykonania wniosku również nie otrzymaliśmy odpowiedzi. Dowiedzieliśmy się, że pytanie nie dotyczy informacji publicznej. 

W sprawie braku odpowiedzi na pytanie dotyczące umów z innymi partiami i stowarzyszeniami oraz historii rachunków bankowych złożyliśmy skargę na bezczynność. 

Platforma Obywatelska

PO na pierwsze i drugie pytanie zareagowała w taki sam sposób, jak PiS – uznając, że to informacja przetworzona i oczekując wykazania szczególnie istotnego interesu publicznego. I w tym wypadku odpowiedzieliśmy, że wniosek dotyczy informacji prostej, nie przetworzonej. Nasza argumentacja nie przekonała partii, która podtrzymała swoje stanowisko. Złożyliśmy w związku z tym skargę na bezczynność. 

Na pytanie dotyczące uchwały dotyczącej wysokości składek, partia odpowiedziała, że nie podejmowała takiej we wskazanym przez nas czasie, nie podpisywała również żadnych umów z innymi partiami i stowarzyszeniami. 

Odpowiedź PO na wniosek.

Solidarna Polska

Ta partia przyjęła inną strategię – pierwsza dwa pytania (dotyczące wyciągów bankowych i umów z kontrahentami) pominęła milczeniem, na trzecie, dotyczące składek, odpowiedziała, a jeśli chodzi o pytanie 4 – wydała decyzje odmowną, którą zaskarżyliśmy (odpowiedź Solidarnej Polski). Zaskarżyliśmy również brak odpowiedzi na 2 pierwsze pytania. 

Nowe przepisy a jawność partii

Jak z dotychczasowym brakiem jawności poradzą sobie partie po wejściu w życie tzw. ustawy antykorupcyjnej? Sam inicjator nowych przepisów, czyli partia posła Kukiza – K’15 miała problem z udzieleniem odpowiedzi na nasz wniosek (patrz akapit Aż osiem partii zignorowało nasz wniosek), a już od połowy 2022 roku wszystkie partie zobowiązane będą do publikowania informacji na temat….

Nasuwa się więc pytanie o to, czy nowe przepisy będą respektowane? Będziemy to sprawdzać. Zrobimy, co trzeba, żeby prawo w tym zakresie było egzekwowane.