Choć od 15 lat zajmujemy się dostępem do informacji publicznej i mamy za sobą tysiące spraw sądowych związanych z nieudostępnianiem danych, wciąż nie możemy przyzwyczaić się do tego, że potrafią one trwać latami i zniechęcają do korzystania z prawa do informacji.

Zgodnie z ustawą o dostępie do informacji publicznej, urząd, do którego został złożony wniosek o udostępnienie informacji, ma dwa tygodnie na udzielenie odpowiedzi. W sytuacji, kiedy instytucja nie jest w stanie w ciągu 14 dni zgromadzić wszystkich żądanych przez wnioskodawcę dokumentów lub zaistniały jakieś inne przeszkody, można przedłużyć termin realizacji wniosku do 2 miesięcy. Zawsze jednak musi podać powody takiego opóźnienia.

Tyle teoria. Praktyka pokazuje, że jest wiele sposobów, by skutecznie opóźnić realizację prawa do informacji. Kiedy urząd wyda decyzję o nieudostępnieniu informacji, wnioskodawca może ją zaskarżyć do sądu, niestety takie postępowania potrafią trwać bardzo długo i nawet jeśli sąd nakaże ponowne rozpatrzenie wniosku, uznając, że mamy prawo do danej informacji, często mija już tak dużo czasu, że te dane nie są już do niczego potrzebne.

 Postanowiliśmy przyjrzeć się naszym najdłużej trwającym sprawom sądowym, by pokazać, że z założenia prosta procedura może przeciągać się w nieskończoność. Poniżej historie kilku naszych wniosków w chronologicznym porządku.

Urząd Miasta Bytomia – wnioskowaliśmy o listy imion i nazwisk pracowników, którzy w 2015 r. otrzymali nagrody za szczególne osiągnięcia na podstawie ustawy o pracownikach samorządowych wraz z przytoczeniem osiągnięć oraz wysokości nagród.

1. 22 lutego 2016 roku – wniosek skierowany drogą mailową do Urzędu Miasta w Bytomiu.
2. 1 marca 2016 roku – Urząd Miasta odpowiada, iż informacje o wynagrodzeniach pracowników podlegają przepisom o ochronie danych osobowych i mają charakter tajny, a ich potencjalne ujawnienie bez zgody pracownika może stanowić naruszenie dóbr osobistych.
3. 15 marca 2017 roku – skarga na bezczynność złożona przez Stowarzyszenie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Katowicach, w której podniesiono naruszenie przepisów Konstytucji oraz ustawy o dostępie do informacji publicznej.
4. 4 kwietnia 2017 roku – odpowiedź na skargę, w której pełnomocnik Urzędu Miasta w Bytomiu wnosi o oddalenie skargi. Jego zdaniem informacja nie może zostać udostępniona, ponieważ nie dotyczyła funkcjonowania organu czy wysokości nagród w ujęciu całościowym, odpowiedź na nasz wniosek pozwalałaby na identyfikację poszczególnych osób, co godzi w prawo do prywatności.
5. 6 czerwca 2017 roku – wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Katowicach (sygn. IV SAB/Gl 129/17), w którym Sąd stwierdził, iż zachodzą przesłanki do udostępnienia informacji publicznej, a informacja, o której udostępnienie wnosiło Stowarzyszenie, nie godzi w prawo do prywatności. Sąd zobowiązał organ do udostępnienia informacji w terminie 14 dni.
6. 19 września 2017 roku – przesłanie listy czterech osób (zastępcy prezydenta miasta oraz skarbnika miasta) wraz z kwotą nagród za poszczególne kwartały i adnotacją, iż pozostałe nagrody zostały wypłacone pracownikom niezatrudnionym na stanowiskach decyzyjnych.
7. 11 października 2017 roku – ponowna skarga na bezczynność Prezydenta Bytomia. Tym razem dotyczyła ona braku wydania decyzji administracyjnej w przypadku twierdzenia, iż wniosek organizacji ingeruje w prawo do prywatności.
8. 3 listopada 2017 roku – odpowiedź na skargę, w której pełnomocnik polemizuje z argumentacją Stowarzyszenia, twierdząc, iż informacja o wynagrodzeniach osób pełniących funkcje pomocnicze nie jest informacją publiczną.
9. 14 lutego 2018 roku – wyrok WSA w Katowicach (sygn. IV SAB/Gl 373/17), w którym Sąd ponownie przyznał rację Stowarzyszeniu, twierdząc, iż niezależnie od przyjętego przez organ stanowiska, Prezydent Miasta Bytomia powinien wydać decyzję administracyjną, w której odmawia udostępnienia informacji publicznej z powodu ochrony prywatności osoby fizycznej, zapewniając tym samym organizacji cały tok odwoławczy.

Stan na 30.07.2018 roku: sprawa w toku od ponad dwóch lat.

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji – wniosek dotyczył udostępnienia kalendarza spotkań Ministra za okres od 1 stycznia 2014 roku do 30 czerwca 2014 roku, ew. udostępnienia informacji o tym, kiedy i z kim spotyka się minister.

1. 1 lipca 2014 roku – wniosek organizacji o udostępnienie informacji publicznej.
2. 14 lipca 2014 roku – odpowiedź resortu, iż taka informacja nie ma charakteru publicznego.
3. 25 lipca 2014 roku – Stowarzyszenie złożyło do WSA w Warszawie skargę na bezczynność MSWiA w zw. z odmową udzielenia informacji publicznej, ponieważ bez wątpienia sposób funkcjonowania administracji publicznej również jest informacją publiczną i podlega udostępnieniu.
4. 13 sierpnia 2014 roku – odpowiedź MSWiA na skargę, w której podkreślono, że kalendarz jest dokumentem wewnętrznym; ponadto nie jest podpisywany i nie jest na bieżąco aktualizowany, ponieważ część spotkań nie dochodzi do skutku. Umieszczane w nim informacje z kolei mają charakter roboczy i nie stanowią informacji o charakterze publicznym.
5. 12 stycznia 2015 roku – wyrok WSA w Warszawie (sygn. II SAB/Wa 564/14) częściowo uwzględniający skargę organizacji. Sąd orzekł, iż sam kalendarz nie jest informacją publiczną, jednak MSWiA mógł alternatywnie przedstawić daty spotkań wraz z osobami, o co zresztą Stowarzyszenie wnosiło.
6. 4 marca 2015 roku – skarga kasacyjna Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska, w której pełnomocnik reprezentujący Stowarzyszenie zarzucił Sądowi I instancji błędną wykładnię przepisów Konstytucji oraz ustawy o dostępie do informacji publicznej, poprzez stwierdzenie, że kalendarz spotkań ma charakter pomocniczy, biurowy i nie podlega udostępnieniu.
7. 1 lutego 2017 – wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego (I OSK 1083/15) oddalający skargę kasacyjną Stowarzyszenia. W wyroku podkreślono, że kalendarz spotkań jest dokumentem wewnętrznym organu, w związku z czym nie podlega przepisom UDIP.
8. 31 maja 2017 roku – MSWiA poinformował Stowarzyszenie, iż informacja, o którą wnioskujemy, ma charakter przetworzony i wezwał nas do wykazania szczególnie istotnego interesu publicznego.
9. 17 lipca roku oraz 16 sierpnia 2017 roku – dwie decyzje administracyjne podtrzymujące stanowisko, iż informacja nie może zostać udostępniona, ponieważ nie wykazaliśmy szczególnie istotnego interes publicznego.
10. 23 lutego 2018 roku – wyrok WSA (sygn. II SA/Wa 1615/17) uchylający decyzję z 16 sierpnia 2017 roku oraz poprzedzającą ją decyzję z 17 lipca 2017 roku, Sąd stwierdził, iż informacja o odbytych spotkaniach przez organ konstytucyjny nie ma charakteru przetworzonego i jako taka podlega udostępnieniu.
11. 19 czerwca 2018 roku – MSWiA wzywa Stowarzyszenie do odręcznego podpisania wniosku.

Stan na 30.07.2018 roku: sprawa w toku od ponad czterech lat.

 Urząd Miasta Konina – wniosek dotyczył ujawnienia listy imion i nazwisk pracowników, którzy w 2014 r. otrzymali nagrody za szczególne osiągnięcia na podstawie ustawy o pracownikach samorządowych wraz z przytoczeniem osiągnięć oraz wysokości nagród.

1. 4 lutego 2015 roku – wniosek organizacji o udostępnienie informacji.
2. 18 lutego 2015 roku – decyzja odmowna udostępnienia wysokości wynagrodzeń wraz z przytoczeniem danych osobowych pracowników niepełniących funkcji publicznych ze względu na ochronę ich prywatności.
3. 9 marca 2015 – odwołanie złożone przez Sieć Obywatelską Watchdog Polska od decyzji do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koninie. W odwołaniu podkreśliliśmy, iż gospodarka środkami finansowymi z budżetu państwa powinna mieć charakter transparentny.
4. 30 marca 2015 roku – zawiadomienie przesłane przez Prezydenta Miasta Konina o możliwości zapoznania się z aktami całej sprawy.
5. 10 kwietnia 2015 roku – decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koninie uchylająca decyzję Prezydenta Miasta Konina i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia. Organ odwoławczy podkreślił, iż Prezydent Miasta powinien dokładnie przeprowadzić postępowanie dowodowe i ustalić cały krąg podmiotów, których dane podlegają ujawnieniu bądź odmowie ujawnienia tych informacji.
6. 12 maja 2015 roku –decyzja odmowna udostępnienia informacji o wysokości nagród. Zdaniem Prezydenta Miasta Konina, informacje o wynagrodzeniu podlegają ochronie cywilnej i ich ujawnienie, bez zgody pracownika, godzi w ochronę dóbr osobistych.
7. 29 maja 2015 roku – odwołanie od decyzji do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Koninie.
8. 12 czerwca 2015 roku – wezwanie do usunięcia braków formalnych, odwołanie zostało wniesione za pośrednictwem platformy ePUAP, podczas gdy zdaniem organu powinno zostać podpisane odręcznie.
9. 13 lipca 2015 roku – decyzja SKO w Koninie uchylająca decyzję Prezydenta Miasta Konina i przekazująca sprawę do ponownego rozpatrzenia. Zdaniem SKO, organ I instancji dokonał niewłaściwej interpretacji pojęcia „osoby pełniącej funkcję publiczną”.
10. 15 września 2015 roku – negatywna decyzja Prezydenta Miasta Konina.
11. 9 listopada 2015 roku –decyzja SKO w Koninie, po rozpatrzeniu odwołania Stowarzyszenia, uchylająca decyzję Prezydenta Miasta Konina i przekazująca sprawę do ponownego rozpatrzenia.
12. 8 stycznia 2016 roku – przesłanie informacji o trzech osobach, które wyraziły zgodę na ujawnienie nagród wraz z przedstawieniem kwoty nagrody.
13. 8 stycznia 2016 roku – negatywna decyzja Prezydenta Miasta Konina. Organ przytoczył tożsame argumenty, co w poprzednich decyzjach.
14. 21 marca 2016 roku – decyzja SKO w Koninie, po rozpatrzeniu odwołania Stowarzyszenia, uchylająca decyzję Prezydenta Miasta Konina i przekazująca sprawę do ponownego rozpatrzenia.
15. 25 kwietnia 2016 roku – skarga na decyzję administracyjną wydaną przez SKO w Koninie do WSA w Poznaniu. Organizacja podkreśliła, iż w przedmiotowej sprawie czterokrotnie wydano decyzję administracyjną wraz z wytycznymi, a postępowanie o udostępnienie informacji jest ciągle na tym samym etapie
16. 2 czerwca 2016 roku – odpowiedź na skargę sporządzona przez Prezesa SKO reprezentującego SKO w Koninie. Podniesiono w niej, iż skarga nie wnosi żadnych nowych zarzutów i w związku z tym powinna zostać oddalona
17. 3 sierpnia 2016 roku – wyrok WSA w Poznaniu (IV SA/Po 477/16) uchylający poprzednie decyzje. Sąd nie przychylił się do argumentów organizacji o jawności finansów, jednak podkreślił, że SKO miało możliwość zaprzestania uchybieniom proceduralnym, czego skutecznie nie zrobiło.
18. 22 września 2016 roku – skarga kasacyjna do NSA sporządzona przez profesjonalnego pełnomocnika w imieniu organizacji. Podkreślono, że ograniczenie prawa dostępu do informacji publicznej, w sposób w jaki zrobiło to SKO w Koninie, było zbyt daleko idące.

Stan sprawy na 30.07.2018 roku: w toku od 4 lat.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Gdańsku – wniosek dotyczył treści decyzji i postanowień dotyczących informacji publicznej wydanych przez SKO w Gdańsku jako organu odwoławczego we wszystkich postępowaniach przeprowadzonych w latach 2014-2015 do dnia złożenia wniosku.

1. 13 listopada 2015 roku – wniosek Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska.
2. 11 grudnia 2015 roku – odmowa udostępniania informacji publicznej przez Prezesa SKO w Gdańsku. Zdaniem organu, informacja ma charakter publiczny, jednak nie podlega przepisom UDIP, tylko kodeksowi postępowania administracyjnego, w związku z czym wniosek nie podlega rozpatrzeniu.
3. 25 maja 2016 roku – wyrok WSA w Gdańsku (II SAB/Gd 30/16) uwzględniający skargę na bezczynność złożoną przez Sieć Obywatelską Watchdog Polska. Stanowisko SKO zostało ocenione jako błędne.
4. 6 lipca 2016 roku – skarga kasacyjna wniesiona przez SKO w Gdańsku, w którym podtrzymano stanowisko, iż skany decyzji i postanowień wydanych przez SKO w Gdańsku w postępowaniach o informację publiczną, są informację publiczną, jednak podlegają dostępowi w trybie KPA.
5. 18 stycznia 2017 roku – wyrok NSA (sygn. I OSK 2006/16) oddalający skargę kasacyjną. Zarzuty zostały uznane za bezzasadne, bowiem informacja publiczna podlega udostępnieniu w trybie UDIP, tak długo, jak jej wyłączenie nie nastąpi wyraźnie przepisem prawa.
6. 5 kwietnia 2017 roku – udostępnienie skanu jednej decyzji oraz wezwanie do wykazania szczególnie istotnego interesu publicznego, ponieważ zdaniem organu informacja ma charakter przetworzony.
7. 20 lipca 2017 roku oraz 6 lutego 2018 roku (po ponownym rozpatrzeniu sprawy) – decyzje negatywne SKO w Gdańsku, który odmówił udostępnienia informacji, ponieważ organizacja nie wykazała szczególnie istotnego interesu publicznego.
8. 6 czerwca 2018 roku – wyrok WSA w Gdańsku (sygn. II SA/Gd 209/18) uwzględniający stanowisko Stowarzyszenia, że informacja powinna zostać udostępniona, a uznanie skanów decyzji za informację przetworzoną jest stanowiskiem błędnym.

Stan sprawy na 30.07.2018 roku: w toku od ponad 3 lat.           

* Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (2018), laureat nagrody Ambasadora Rzecznika Praw Obywatelskich w 2016 roku, współpracuje z Polskim Towarzystwem Prawa Antydyskryminacyjnego. Prawnik-wolontariusz w Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska od III 2017 roku.