6 sposobów na bycie aktywnym obywatelem - bez wychodzenia z domu!

Jawność w czasach zarazy? Jak najbardziej! Krótki poradnik dla wszystkich, którzy dla dobra swojego i innych zostają w domu, ale nie chcą ograniczać działań na rzecz tworzenia transparentnego i uczciwego państwa.

Złóż swój (pierwszy lub kolejny) wniosek o informację publiczną

Na początek bez zaskoczeń – ale to naprawdę ważne i naprawdę proste. Wniosek o informację publiczną możesz złożyć mailowo albo przez ePUAP (tylko pamiętaj, żeby zaktualizować antywirusa 😉 ). Zastanów się – czy twoja gmina podpisała ostatnio dużą umowę? Czy jakieś ogłoszone w mediach inwestycje nie idą zgodnie z planem? Może słyszałeś doniesienia o dużych nagrodach w urzędzie albo twój wójt dziwnie często odwiedza atrakcyjne turystycznie miasta partnerskie? A może chcesz wiedzieć, kto korzysta z usług kierowców Służby Ochrony Państwa, decyduje o dotacjach na kulturę albo gdzie zapisywane są dane z kamer w Sejmie? Wiadomość od PKP albo Kancelarii Senatu na pewno okaże się ciekawą lekturą!

Wystarczy wysłać na wskazany na stronie organu adres (w większych instytucjach będzie on wskazany jako adres dla wniosków i petycji) krótką wiadomość, że korzystając z prawa do informacji chcę dowiedzieć się jak wykonywane są te ważne dla wszystkich zadania i poczekać 14 dni. Musisz się jednak liczyć z tym, że urząd z powodu sytuacji epidemiologicznej przedłuży czas realizacji wniosku – bądź wyrozumiały!

Oznacz kilka dokumentów w Sprawdzamy jak jest

Nasz działający już ponad pół roku projekt pozwala każdemu poświęcić kilka minut na to, by przeanalizować odpowiedzi różnych instytucji na zadane przez nas pytania. W ten sposób możemy, z waszą pomocą, przeanalizować znacznie większe zbiory danych, niż własnymi siłami. Pytaliśmy już między innymi o dostęp do instytucji kulturalnych, zmiany w organizacji sądów, a teraz – bardzo na czasie – pytamy szpitale, jak żywią swoich pacjentów. Ile szpital wydaje na posiłki, czy zatrudnia dietetyka, czy wegetarianin może liczyć na coś więcej niż chleb z pomidorem – sprawdź! Oznaczone dane stanowią dla nas podstawę do tworzenia raportów.

Więcej tutaj: Sprawdzamy, jak jest.

Zajrzyj na Facebooka swojej gminy

Zamiast przeglądać memy i zdjęcia znajomych, sprawdź, czy twoja gmina prowadzi lokalny fanpage, ewentualnie jest prowadzony oficjalny profil wójta czy prezydenta. Ostatnio ta forma komunikacji z mieszkańcami coraz bardziej wypiera bardziej oficjalne kanały komunikacji, to z Facebooka dowiesz się, z kim i gdzie spotykają się ważni urzędnicy, gdzie będą prowadzone roboty drogowe i jaki zespół wystąpił na dorocznym pikniku. Często te strony są prowadzone przez urzędników w godzinach pracy. Zastanów się, czy jakieś treści nie budzwątpliwości co do ich obiektywizmu? Czy głównym tematem wszystkich zdjęć nie jest dumnie pozujący burmistrz, a komentarze w dyskusji wyglądają, jakby ktoś dyskretnie usunął krytyczne głosy?

Jeżeli tak: wróć do punktu 1 i zapytaj, czy profil prowadzony jest przez opłacanych z publicznych pieniędzy urzędników czy kasowane są komentarze, a jeżeli tak – dlaczego. Urzędnicy nie są w końcu prywatnymi specjalistami od PR!

Więcej naszych przemyśleń na ten temat znajdziesz tutaj: Jak urzędy gmin korzystają z mediów społecznościowych.

Czy masz wszystko w BIPie?

Zajrzyj też do Biuletynu Informacji Publicznej gminy i sprawdź, czy jest tam wszystko, co powinno: uchwały rady, zarządzenia wójta, sprawozdania z posiedzeń, oświadczenia majątkowe, protokoły pokontrolne. Aktualne, nie sprzed roku! Zajrzyj też przy okazji do raportu o stanie gminy.

Jeżeli Biuletyn jest mocno zaniedbany – koniecznie napisz do swojej gminy wniosek o regularne publikacje – pokaż, że te informacje są ważne dla mieszkańców.

Przeczytaj statut szkoły w twojej okolicy lub status swojego miasta czy gminy

Czy szkołę ukończyłeś, czy pomagasz uporać się z nią kolejnym rocznikom – spójrz, co znajduje się w statucie okolicznej placówki oświatowej.

Statuty szkół często zawierają postanowienia mocno ingerujące w sferę praw i wolności ucznia. W szczególności pojawiają się bardzo restrykcyjne normy dotyczące ubioru, makijażu, fryzur (o tych ograniczeniach: Opinia prawna: ingerencja szkoły w wygląd uczniów to łamanie prawa. Pobierz opinię i złóż w szkole). Zdarza się, że dopuszczane jest odbieranie uczniom ich własności, np. telefonów, bezwzględne zakazywanie ich używania, wykluczanie ich w ramach kary z dodatkowych zajęć dydaktycznych, brak instytucji odwoławczej w sytuacji nałożenia takich kar. Pełnoletni uczniowie nie mogą sami usprawiedliwiać nieobecności. Dodatkowe obowiązki nakładane są również na rodziców, zdarza się możliwość prowadzenia przez nauczycieli odrębnych ewidencji postępów ucznia, do których nie ma on wglądu. Sporo jest też zwyczajnie niepotrzebnych i wręcz śmiesznych postanowień, w których szkoła zobowiązuje się na przykład nie naruszać nietykalności cielesnej uczniów w ramach stosowania kar (ludzki pan!).

Nagłaśniajmy sprawy łamania praw uczniów w statutach – problemem zajmuje się aktywne w mediach społecznościowych Stowarzyszenie Umarłych Statutów, dostrzegła go również Helsinska Fundacja Praw Człowieka – ekspertyza na ten temat.

Ciekawe zapisy może również skrywać statut miasta, do niego również warto zajrzeć. Na przykład w Zakopanem jest tak:

2. Każdorazowe otwarcie sesji Rady poprzedza “Modlitwa za Ojczyznę” Księdza Piotra Skargi o treści:
“Boże, Rządco i Panie narodów, z ręki i karności Twojej racz nas nie wypuszczać, a za przyczyną Najświętszej
Panny, Królowej naszej, błogosław Ojczyźnie naszej, by Tobie zawsze wierna, chwałę przynosiła Imieniowi
Twemu a syny swe wiodła ku szczęśliwości. Wszechmogący wieczny Boże, spuść nam szeroką i głęboką miłość
ku braciom i najmilszej Matce, Ojczyźnie naszej, byśmy jej i ludowi Twemu, swoich pożytków zapomniawszy,
mogli służyć uczciwie. Ześlij Ducha Świętego na sługi swoje, rządy kraju naszego sprawujące, by wedle woli
Twojej, ludem sobie powierzonym mądrze i sprawiedliwie zdołali kierować. Przez Chrystusa Pana naszego.
Amen.”

Weź udział w webinarze

Zanim włączysz kolejny odcinek na Netfliksie, rozważ udział w webinarze organizowanym przez organizację pozarządową. Dla tych, którzy chcą wiedzieć więcej o tym, jak kontrolować działanie władz, Stowarzyszenie szykuje specjalne spotkania bez wychodzenia z domu! W końcu serial poczeka, a w spotkaniu bierze się udział na żywo, razem z innymi ludźmi, którzy chcą coś zmienić w swoim otoczeniu. Już dziś zaplanuj z nami kolejny tydzień:

Poniedziałek, 16.03: