Od 2009 roku mieszkańcy wsi mogą podejmować wiążące decyzje o części budżetu gminy. Taką możliwość daje ustawa o funduszu sołeckim, który jest budżetem partycypacyjnym. O przeznaczeniu funduszu sołeckiego decydują bezpośrednio mieszkańcy sołectw na zebraniach wiejskich. Oczywiście za wykonanie funduszu sołeckiego, podobnie jak całego budżetu gminy, odpowiada wójt.

Ważne terminy dotyczące funduszu sołeckiego

O tym, czy w gminie zostanie wyodrębniony fundusz sołecki, który jest budżetem partycypacyjnym, decyduje rada gminy. Musi to zrobić do 31 marca każdego roku – podjęta w tym terminie pozytywna uchwała dotyczy kolejnych lat. Jeżeli rada gminy nie zamierza wyodrębnić z budżetu funduszu sołeckiego na kolejny rok, musi podjąć, również do 31 marca, uchwałę o jego niewyodrębnieniu. Podjęcie uchwały negatywnej zobowiązuje radę do zajęcia się kwestią funduszu sołeckiego w kolejnym roku.

Kolejnym ważnym terminem jest 31 lipca. Do tego dnia wójt gminy musi poinformować sołtysów o tym, jaka kwota funduszu sołeckiego przypada na ich sołectwo.

Najważniejszą zaś datą jest 30 września, gdyż do tego dnia musi odbyć się zebranie wiejskie i musi zostać złożony wniosek o fundusz sołecki wraz z uchwałą zebrania wiejskiego, protokołem i listą obecności z zebrania.

Kwoty z funduszu sołeckiego

Wysokość funduszu sołeckiego wynosi zazwyczaj od 5 do 25 tysięcy złotych na sołectwo i zależy głównie od zamożności gminy i liczby mieszkańców danej wsi.

Nie jest to kwota dowolna. Wójt musi ją obliczyć, biorąc pod uwagę konkretne wskaźniki, a ustawa o funduszu sołeckim podaje, według jakiego wzoru musi to zrobić.

WAŻNE:

Rada gminy może podjąć uchwałę o zwiększeniu kwoty przeznaczonej na fundusz sołecki ponad ustawowe minimum.

O czym możesz decydować?

Pieniądze z funduszu można wydać na zadania (przedsięwzięcia), które spełniają trzy warunki: służą poprawie warunków życia mieszkańców, są zadaniami własnymi gminy oraz są zgodne ze strategią rozwoju gminy. 

W praktyce oznacza to, że można je wydać na to wszystko, na co wydaje pieniądze gmina. Przedsięwzięcia z funduszu muszą być realizowane na terenie sołectwa, w którym mieszkańcy podejmują decyzję o jego wydatkowaniu, chyba że sołectwa zdecydują się na realizowanie wspólnych przedsięwzięć.

Wniosek o finansowanie z funduszu sołeckiego

Nie ma ustawowego wzoru wniosku o fundusz sołecki. Aby wniosek był poprawny, musi zawierać:

•       wskazanie przedsięwzięć do realizacji na terenie sołectwa w ramach funduszu;
•       kalkulację kosztów realizacji przedsięwzięć (koszty te muszą mieścić się w limicie przeznaczonym dla sołectwa);
•       uzasadnienie, w którym wskazane jest, że przedsięwzięcie jest zadaniem własnym gminy, przyczynia się do poprawy warunków życia mieszkańców sołectwa i jest zgodne ze strategią rozwoju gminy.

W przypadku, gdy wniosek nie spełnia wymogów formalnych, wójt w ciągu 7 dni odrzuca go i informuje o tym sołtysa. Sołtys ma kolejne 7 dni na podtrzymanie wniosku w niezmienionej formie. Informację o podtrzymaniu wniosku kieruje do rady gminy za pośrednictwem wójta. Rada gminy ma 30 dni na rozpatrzenie wniosku i rozstrzygnięcie rady jest wiążące dla wójta.

Fundusz sołecki to świetny instrument podejmowania decyzji. Jego największą zaletą jest to, że mieszkańcy gminy decydują sami o realizacji swoich potrzeb. W odróżnieniu od zwykłego wniosku do budżetu, przedsięwzięcia zaplanowane w funduszu sołeckim muszą być zrealizowane.

Inne możliwości – wniosek do budżetu

Warto pamiętać, że poza decydowaniem o funduszu sołeckim, możesz mieć również wpływ na to, jak wydatkowane są gminne pieniądze, składając na przykład wniosek do budżetu, w którym zaproponujesz, co Twoim zdaniem powinno się w budżecie znaleźć (o wniosku pisaliśmy na początku naszego poradnika). W przypadku wniosków do budżetu warto pamiętać, że najsensowniej jest składać je we wrześniu i na początku października, ponieważ do 15 listopada każdego roku wójt, burmistrz czy prezydent musi przedstawić radzie gminy projekt budżetu.