Warszawa, 14 października 2014 r.

Sz. P. Domicela KOPACZEWSKA

Przewodnicząca Podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia
rządowego projektu ustawy o ochronie zwierząt
wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych

Szanowna Pani Przewodnicząca,

Uprzejmie prosimy o przyjęcie opinii stowarzyszenia Sieć Obywatelska – Watchdog Polska w przedmiocie rządowego projektu ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych (druk nr 2709).

Sieć Obywatelska – Watchdog Polska jest stowarzyszeniem zajmującym się przejrzystością życia publicznego. Zgodnie z naszą misją, zasadę przejrzystości rozumiemy jako zapewnienie realizacji prawa do informacji, które jest jednym z praw człowieka, w szczególności powszechnego dostępu do informacji o działalności podmiotów publicznych/realizujących zadania publiczne i o wydatkowaniu środków publicznych. Powszechny dostęp oznacza dla nas, że informacja podawana jest niezwłocznie, w sposób pełny, zrozumiały, z własnej inicjatywy, jak i na żądanie.

Rządowy projekt ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych wdrażający Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/63/UE z dnia 22 września 2010 r. w sprawie ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych (L 276/33 z 20 października 2010 r.) określa również zasady dostępu do informacji związanych z procedurami związanymi z wykorzystywaniem zwierząt do celów naukowych lub edukacyjnych. W naszej opinii rozwiązania przyjęte w projekcie pozostają zbyt ograniczone i nie gwarantują w pełni realizacji zasady przejrzystości prowadzenia powyższych procedur. Dlatego też popieramy przedłożone Podkomisji rozwiązanie zaproponowane przez Polskie Towarzystwo Etyczne zawarte w Ocenie projektu z dnia 2 października 2014 r. oraz propozycję poprawek do projektu z dnia 5 października 2014 r. przewidującą szersze gwarancje dostępu do informacji publicznej, w szczególności poprzez zapewnienie niezwłocznego i powszechnego dostępu do informacji za pośrednictwem Biuletynu Informacji Publicznej. W motywie 41 preambuły powołanej dyrektywy stwierdzono, że „aby informować opinię publiczną, ważne jest podawanie do wiadomości publicznej obiektywnych informacji na temat projektów wykorzystujących żywe zwierzęta.” Co prawda rządowy projekt przewiduje w art. 33 ust. 6, że dobre praktyki, o których mowa w ust. 1 pkt 2, oraz informacje o metodach alternatywnych są udostępniane w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej ministra właściwego do spraw nauki, a art. 36 ust. 2 pkt 4 nakazuje udostępnianie w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej ministra właściwego do spraw nauki nietechnicznych streszczeń doświadczeń to nie zawarto takiej dyspozycji w stosunku do:

• wyników oceny retrospektywnej doświadczeń, o której mowa w art. 52;
• informacji o stwierdzonych naruszeniach, o których mowa w art. 59;
• rocznych sprawozdań z kontroli, o których mowa w art. 60.

Z uwagi na to, że procedura doświadczeń na zwierzętach wywołuje duże kontrowersje w debacie publicznej, wskazane jest aby w maksymalnym zakresie zagwarantować możliwość funkcjonowania mechanizmów kontroli społecznej. Jednym z podstawowych mechanizmów takiej kontroli jest zapewnienie opinii publicznej niezwłocznego i powszechnego środka umożliwiającego zapoznanie się ze wskazanymi przez Polskie Towarzystwo Etyczne informacjami na stronie Biuletynu Informacji Publicznej. Wskazujemy, że informacje, które zgodnie z propozycją Polskiego Towarzystwa Etycznego powinno umieszczać się w Biuletynie Informacji Publicznej stanowią informację publiczną w rozumieniu art. 61 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej oraz art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 o dostępie do informacji publicznej. Bezsprzecznie bowiem informacją publiczną jest każda wiadomość wytworzona lub odnoszona do szeroko rozumianych władz publicznych oraz wytworzona lub odnoszona do innych podmiotów wykonujących funkcje publiczne w zakresie wykonywania przez nie zadań władzy publicznej i gospodarowania mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa, (por. M. Jaśkowska, Dostęp do informacji publicznych w świetle orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, Toruń 2002, s. 28 i nast.). W związku z powyższym, podmioty będące w posiadaniu tych informacji i tak podlegać będą obowiązkowi udostępnienia powołanych dokumentów w trybie wnioskowym, określonym w art. 10 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Aby w pełni zrealizować zasadę określoną w motywie 41 preambuły dyrektywy wskazane jest zatem, aby nie na skutek wniosku, ale by aktywnie informować o wszelkich działaniach związanych z realizacją procedur określonych w projekcie ustawy będącej przedmiotem obrad Podkomisji.