Równy dostęp do kultury gwarantuje nam Konstytucja. Jak to wygląda w praktyce? Czy rzeczywiście wszyscy bez przeszkód mogą uczestniczyć w wydarzeniach kulturalnych i odwiedzać wybrane muzea czy biblioteki? Pomóżcie nam to sprawdzić!
Instytucje kultury dla wszystkich?
Według danych z ostatniego spisu powszechnego z 2011 r., w Polsce żyje 4 697 048 osób z niepełnosprawnościami. według GUS w 2030 osoby po 60-tym roku życia będą stanowiły blisko 30% ludności Polski. Ale kwestia dostępności nie dotyczy tylko tych osób. Postanowiliśmy potraktować temat szerzej i zapytać nie tylko o podjazdy i szerokie drzwi, ale także o dostępność dla rodziców z dziećmi czy możliwość wejścia ze zwierzęciem. Nasz wniosek (treść wniosku) wysłaliśmy do 233 instytucji kultury, takich jak muzea, biblioteki i domy kultury.
Bazę odbiorców naszych pytań przygotowaliśmy na podstawie Rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Uzupełniliśmy ją też danymi z baz dostępnych w repozytorium danych publicznych.
To realny problem
NIK w zeszłorocznym raporcie z kontroli dostępności przestrzeni publicznej dla osób starszych i z niepełnosprawnościami pisał, że żaden z 94 obiektów (nie tylko instytucji kultury), które kontrolował, nie był wolny od barier lub niefunkcjonalnych rozwiązań, które uniemożliwiały osobom niepełnosprawnym swobodne korzystanie z tych obiektów.
Nie trzeba długo szukać, by natrafić na takie przykre relacje ,,ze zwiedzania”:
Największy problem jest na Głównym Mieście w Gdańsku, bo bruk zniechęca do czegokolwiek. W Krakowie na rynku wytyczone są pozbawione bruku ścieżki kierunkowe, we Wrocławiu na rynku jest szpilkostrada, w Gdańsku niestety tak dobrze nie jest. Poruszając się na wózku po bruku, trzeba uważać na język, bo można go sobie przegryźć – trudno prowadzić normalną konwersację, wciąż podskakując na kamieniach.Osoby niepełnosprawne ruchowo wyklucza również zabytkowa gdańska architektura. Niedawno zdarzyło mi się ze znajomymi wybrać do Muzeum Bursztynu, to znaczy -oni poszli zwiedzać, a ja poczekałam przed wejściem.
źródło: Niepełnosprawni w muzeach? Co czeka osoby niepełnosprawne w instytucjach kultury
Dostępność według aktów prawnych
Dostępność to także kwestia, którą reguluje kilka aktów prawnych. Polska w 2012 roku ratyfikowała oenzetowską Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych, zobowiązując się do zapewnienia równego dostępu do kultury osobom z niepełnosprawnością. A 14 sierpnia 2019 roku Prezydent podpisał ustawę o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Dotyczy ona nie tylko barier architektonicznych, ale i cyfrowych, komunikacyjnych i informacyjnych w sferze publicznej i wszędzie, gdzie wykorzystywane są środki publiczne. Przewiduje również, że do instytucji będzie można wnioskować o zapewnienie dostępności oraz składać skargi do PFRON, jeśli nie zostanie ona zapewniona.
Natomiast Rzecznik Praw Obywatelskich niedawno przypominał, że Polska jest także zobowiązana do wdrożenia Europejskiego Aktu o Dostępności, który zakłada, że powszechnie używane produkty i usługi mają się stawać coraz bardziej dostępne dla wszystkich, niezależnie od ich sprawności.
Pomóżcie nam zmapować granice!
Nasza analiza ma sprawdzić, jak wygląda w praktyce dostępność kultury. Dokumenty przesłane przez instytucje kultury w odpowiedzi na nasz wniosek o informację publiczną będziemy analizować na platformie do społecznościowego analizowania danych publicznych Sprawdzamyjakjest.pl.
By nam pomóc, wystarczy założyć konto w serwisie i przeglądać poszczególne odpowiedzi instytucji, zaznaczając na szablonie właściwą odpowiedź. Dzięki zaangażowaniu wielu osób udało już nam się przeanalizować dane z dwóch monitoringów:
Co dalej?
Mamy nadzieję, że dzięki naszemu monitoringowi uda się wypracować rekomendacje, które przekażemy właściwym instytucjom, w tym ministerstwom i samorządom.
Wierzymy, że zebrane przez nas dane będą mieć praktyczne, codzienne znaczenie – ułatwią wybranie miejsca, w którym można skorzystać z kultury bez ograniczeń i pomogą zaplanować wycieczkę bez przykrych niespodzianek, zaś dla instytucji obecność w naszym raporcie będzie działać inspirująco i mobilizująco.
Komentarze