Mało kto pamięta, że Matthew Tyrmand, syn Leopolda Tyrmanda, był przez chwilę społecznym doradcą w Ministerstwie Spraw Zagranicznych za czasów ministra Waszczykowskiego (2016 rok). Jest jednak coś takiego, jak „pamięć instytucji” – dokumenty, umowy, podpisane decyzje. Zapytaliśmy o nie.

Kilka lat temu w mediach szeroko komentowano krótką karierę Tyrmanda jako doradcy MSZ-u. Możliwe, że nie dowiedzielibyśmy się o niej, gdyby nie Henry Foy – korespondent Financial Times. Dziennikarz opublikował 1 października 2016 roku decyzję z 12 lipca o powołaniu Tyrmanda na to stanowisko, podpisaną przez Witolda Waszczykowskiego. Foy skomentował, że Tyrmand – autor antysemickich tekstów do Braitbart – został doradcą polskiego Ministra Spraw Zagranicznych, a ewentualne koszty związane z pełnieniem tej funkcji ma pokrywać polska ambasada w Waszyngtonie. Za bycie doradcą Tyrmand nie pobierał wynagrodzenia.Wcześniej blisko współpracował z ministrą w Kancelarii Premiera Anną Marią Anders.

Jakie zadania na nim spoczywały?

W decyzji zapisano:

Do zadań Specjalnego Doradcy należy w szczególności:

1.   Podejmowanie działań doradczych i innych działań i innych działań z zakresu komunikacji strategicznej.
2.   Utrzymywanie kontaktów z mediami oraz zagranicznymi środowiskami opiniotwórczymi i przedstawicielami elit politycznych.
3.   Opracowanie analiz i rekomendacji w zakresie kształtowania relacji z mediami oraz środowiskami opiniotwórczymi.
4.   Opiniowanie wybranych projektów strategii i działań komunikacyjnych.

Tymczasem Specjalny Doradca mający wspierać MSZ od strony komunikacyjnej, dał się poznać jako bardzo kontrowersyjny komentator sceny politycznej, nie przebierający w słowach i obrażający innych. Chyba i ministerstwo zauważyło ten problem, bo jeszcze tego samego dnia, w którym Henry Foy wrzucił swojego tweeta, MSZ opublikowało, też na Twitterze (obecnie X), serię oświadczeń: 

Z dniem dzisiejszym z uwagi na przekroczenia ram aktywności w zakresie doradztwa społ. przez p.Tyrmanda została uchylona decyzja z lipca br.

Wbrew pojawiającym się informacjom poglądy p. Tyrmanda nie stanowią i nie stanowiły nigdy stanowiska Ministra SZ oraz resortu.

Tyrmand nie był nigdy zatrudniony w MSZ, nie pobierał również wynagrodzenia z tytułu doradztwa społ., które miało okazjonalny charakter.

Zapytaliśmy

Po kilku latach (w 2023 roku), zainspirowani sprawą z naszej poradni prawnej, postanowiliśmy zapytać o dokumenty związane z powołaniem Tyrmanda na stanowisko doradcy i ewentualne wydatki związane z pełnieniem tej funkcji. Chcieliśmy sprawdzić, czy rzeczywiście zakończono z nim współpracę w październiku 2016 roku (dlatego pytaliśmy o okres do stycznia 2018 roku) i czy ambasada w Waszyngtonie poniosła jakieś koszty: 

Na podstawie art. 61 ust. 1 Konstytucji RP i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, niniejszym wnosimy o udostępnienie informacji w zakresie:

1. jaką funkcję/stanowisko w Ministerstwie pełni/pełnił pan Matthew Tyrmand w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 10 stycznia 2018 r. Wnosimy o udostępnienie skanów decyzji/innych aktów, na podstawie których pan Matthew Tyrmand pełni/pełnił funkcje wraz z załącznikami i aneksami;
2. jeśli doszło do wypłacenia panu Matthew Tyrmandowi środków publicznych w ww. okresie w związku z pełnioną funkcją/stanowiskiem, to wnosimy o udostępnienie skanów faktur, rachunków i potwierdzeń przelewów, dokumentujących wypłatę środków.
3. jeśli doszło do pokrycia wydatków związanych z pełnioną funkcją/stanowiskiem Matthew Tyrmandowi w ww. okresie, to wnosimy o udostępnienie skanów faktur, rachunków i potwierdzeń przelewów, dokumentujących wypłatę środków.
4. wnosimy o udostępnienie korespondencji (w tym poczty elektronicznej) kierowanej przez Matthew Tyrmand do Ministerstwa w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 10 stycznia 2018 r.

Ministerstwo odpowiedziało bardzo lakonicznie, nie udostępniając żadnych dokumentów:

W odpowiedzi na Państwa wniosek z dnia 21 sierpnia br. skierowany w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej, informuję, że pan Matthew Tyrmand okazjonalnie współpracował z ministerstwem – na zasadzie wolontariatu – w zakresie doradztwa społecznego.

Pan Matthew Tyrmand nie był zatrudniony w strukturach MSZ, ani nie pobierał wynagrodzenia.

Współpraca z panem Matthew Tyrmandem została zakończona z dniem 1 października 2016 r.

Musieliśmy się zadowolić decyzją udostępnioną przez amerykańskiego dziennikarza, którą Waszczykowski powołał Tyrmanda na stanowisko doradcy. W jakim trybie ją uchylono,  z jakim uzasadnieniem – tego się nie dowiedzieliśmy.

Spróbowaliśmy ponownie, przypominając resortowi, że z ogólnodostępnych informacji wynika, że ministerstwo mogło ponosić jakieś koszty związane z pracą Tyrmanda.

Po przedłużeniu terminu realizacji wniosku ministerstwo przesłało nam decyzję z 12 lipca podpisaną przez Waszczykowskiego, która i tak była powszechnie dostępna … i nic więcej.

W tej sytuacji złożyliśmy skargę na bezczynność, a sąd przychylił się do niej w zakresie realizacji wniosku w jego pierwszym punkcie, w którym wnioskowaliśmy o wszystkie skany decyzji/innych aktów, na podstawie których pan Matthew Tyrmand pełni/pełnił funkcje wraz z załącznikami i aneksami. Rozczarowujące jest, że sąd nie uznał, że ważna byłaby również informacja dotycząca ewentualnego wynagrodzenia Tyrmanda przez polski rząd (nawet jeśli byłby to jedynie zwrot kosztów). Teraz czekamy na reakcję resortu i informację zwrotną, czy możemy liczyć na ujawnienie pozostałych dokumentów dotyczących pracy Tyrmanda. Trudno uwierzyć, że ministerstwo dysponuje w tej sprawie tylko tą jedną decyzją.

Stojąc na stanowisku, że współpraca z doradcami – czy to społecznymi, czy pobierającymi za swoją pracę wynagrodzenie, powinna być transparentna, wysłaliśmy wniosek o udostępnienie listy wszystkich doradców – póki co pytamy o doradców marszałków Sejmu i Senatu, potem przyjdzie kolej na inne instytucje:

Wniosek o informacje dot. doradców Marszałka

Na podstawie art. 61 ust. 1 i 2 Konstytucji RP oraz art. 10 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej stowarzyszenie Sieć Obywatelska Watchdog Polska wnosi o udostępnienie następujących informacji:

• wymienienie z imienia i nazwiska wszystkich doradców Marszałka Senatu RP oraz wskazanie wypłaconego każdemu doradcy wynagrodzenia w okresie od 1 stycznia 2024 do 31 maja 2024 r. poprzez podanie imienia i nazwiska wraz z przypisanym za ten okres wynagrodzeniem.