Działacie na rzecz klimatu i brakuje Wam informacji o posunięciach i decyzjach władz? W dotarciu do nich pomoże Wam prawo do informacji!

Są dwie ustawy, które można wykorzystać do zdobycia wiedzy an temat działań władz centralnych i lokalnych oraz publicznych instytucji – ustawa o dostępnie do informacji publicznej oraz ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie.

Ustawa o dostępie do informacji publicznej

O co można pytać?

Możesz pytać o wszystko, co dotyczy działalności instytucji wykonujących zadania publiczne (dotyczące choćby ochrony przyrody, transportu publicznego, edukacji czy kultury)

Możesz pytać o wszystko, co jest związane z wydatkowaniem publicznych pieniędzy – na przykład o umowy podpisywane przez urząd, faktury, konkursy etc.

Możesz pytać o informacje, które są w posiadaniu władz, a niekoniecznie zostały przez nie wytworzone – taką informacją będą na przykład wyniki kontroli przeprowadzonej przez zewnętrzny podmiot np. Regionalną Izbę Obrachunkową w urzędzie.

Możesz uczestniczyć w posiedzeniach rady gminy, sejmu i senatu i je nagrywać.

Czasami spotykamy się z pytaniem, czy można też uczestniczyć w posiedzeniach komisji rady gminy. To uprawnienie gwarantowane jest nie przez Konstytucję, która mówi tylko o posiedzeniach całej rady, a przez ustawę o samorządzie gminnym – Art. 11 b. ust. 2 Możesz również upubliczniać te nagrania.

Nie istnieje zamknięta lista informacji publicznych, po prostu pytaj – to na instytucji, do której kierujesz pytania spoczywa obowiązek znajomości prawa i to ona powinna wiedzieć, co może Ci udostępnić. 

Kogo mogę pytać?

Mówiąc o instytucjach, które mają obowiązek udostępniać informacje publiczne, mamy na myśli bardzo szerokie kategorie, obejmujące:

• wszystkie organy władzy publicznej (np. kancelaria Prezydenta RP, minister np. Klimatu, wojewoda, prezydent miasta),
• organy samorządów gospodarczych i zawodowych (np. izba rolnicza, rada adwokacka, izba lekarska),
• państwowe i samorządowe osoby prawne (np. Węglokoks, Enea, Tauron, PGE, Orlen, PGNiG ),
• podmioty reprezentujące państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne (np. stacja sanitarno-epidemiologiczna, Wody Polskie, Główny Inspektorat Ochrony Środowiska),
• partie polityczne,
• reprezentatywne organizacje związkowe i pracodawców (np. Pracodawcy RP, NSZZ ‘’Solidarność’’)
• pozostałe instytucje, czyli najogólniej mówiąc inne podmioty w zakresie, w jakim wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym (np. szkoła niepubliczna czy organizacja pozarządowa).

Jak zadać pytanie?

Wiesz już kogo i o co chcesz zapytać? Świetnie!  Pierwszy krok, to zajrzenie do Biuletynu Informacji Publicznej instytucji, która Cię interesuje (BIP to taka strona internetowa, na której bezpłatnie udostępniane są informacje publiczne). Jeśli nie znajdziesz tam interesującej Cię informacji, to zadaj pytanie!

Możesz to zrobić zwykłym mailem, listem wysłanym pocztą lub zaniesionym osobiście. Jeśli zależy Ci na szybkim uzyskaniu odpowiedzi na jakieś pytanie, możesz również zadzwonić lub pójść do urzędu i zadać je ustnie. Nie musisz szukać adresu konkretnego urzędnika, możesz napisać na adres ogólny instytucji. Ważne, aby uściślić, w jakiej formie ma być udzielona odpowiedź lub udostępnione dokumenty, jeśli o nie pytasz, i na jaki adres wysłane.

Przykładowa treść wniosku:

Wnoszę o przesłanie na ten adres mailowy skanów wszystkich umów zawartych w kwietniu tego roku przez wójta.

Nie musisz się podpisywać pod wnioskiem.

Odpowiedź musi do Ciebie trafić bez zbędnej zwłoki, a najpóźniej do 14 dni kalendarzowych od wysłania pytania.  choć pytana instytucja może (w określonych sytuacjach) przedłużyć termin odpowiedzi do 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku.

Nie zdziw się, jeśli w odpowiedzi na swój wniosek otrzymasz link do wspomnianego już BIP, pod którym znajdziesz interesujące Cię informacje. Może się okazać, że pytany podmiot zamieścił już wcześniej te dane online.

Jeśli natomiast w ciągu 14 dni nie doczekasz się odpowiedzi  lub będzie ona wymijająca czy niepełna, to możesz napisać skargę na bezczynność, a w przypadku decyzji odmawiającej przekazania Ci informacji, masz prawo odwołać się lub złożyć skargę na decyzję do sądu administracyjnego. 

Brzmi skomplikowanie?W naszym poradniku na stronie informacjapubliczna.org krok po kroku wyjaśniamy, jak złożyć wniosek, napisać skargę etc., a jeśli będziesz potrzebować pomocy, to napisz do nas na porady@siecobywatelska.pl Chętnie Ci pomożemy.I pamiętaj, nie zastanawiaj się, czy możesz pytać o jakieś informacje. Zasadą jest jawność, a nad ewentualnymi ograniczeniami będzie zastanawiał ten kogo pytasz.

Informacja o środowisku

Do pytania o klimat możesz także wykorzystać ustawę z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, często skrótowo określa się jako ustawę ooś. 

Informacja o środowisku to przede wszystkim informacje dotyczące:

1) stanu elementów środowiska, takich jak: powietrze, woda, powierzchnia ziemi, kopaliny, klimat, krajobraz i obszary naturalne, w tym bagna, obszary nadmorskie i morskie, a także rośliny, zwierzęta i grzyby oraz inne elementy różnorodności biologicznej, w tym organizmy genetycznie zmodyfikowane, oraz wzajemnych oddziaływań między tymi elementami;

2) emisji, w tym odpadów promieniotwórczych, a także zanieczyszczeń, które wpływają lub mogą wpłynąć na elementy środowiska, o których mowa w pkt 1;

3) środków, takich jak: środki administracyjne, polityki, przepisy prawne dotyczące środowiska i gospodarki wodnej, plany, programy oraz porozumienia w sprawie ochrony środowiska, a także działań wpływających lub mogących wpłynąć na elementy środowiska, o których mowa w pkt 1, oraz na emisje i zanieczyszczenia, o których mowa w pkt 2, jak również środków i działań, które mają na celu ochronę tych elementów;

4) raportów na temat realizacji przepisów dotyczących ochrony środowiska;

5) analiz kosztów i korzyści oraz innych analiz gospodarczych i założeń wykorzystanych w ramach środków i działań, o których mowa w pkt 3;

Tak samo, jak w przypadku informacji publicznej, pytanie o informację o środowisku też jest odformalizowane – wystarczy wysłać email z pytaniem.

Przykładowy wniosek:

Na podstawie art. 74 ust.3 Konstytucji RP oraz ustawy z dnia 3 października 2008 r. o  udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko wnioskuję o udostępnienie  następującej informacji o środowisku:

(tu należy wpisać zakres wnioskowanej informacji)

Proszę o udostępnienie skanów ww. dokumentów poprzez przesłanie ich drogą elektroniczną na adres mailowy:………………/udostępnienie ich do wglądu w siedzibie urzędu w dniu…………….

Uwaga!

Otrzymanie informacji w postaci skanów wiąże się z opłatą – 5 zł za wyszukanie do 10 dokumentów, 10 gr za skan strony dokumentu. Do dokumentów mamy prawo bezpłatnie zajrzeć w siedzibie urzędu. Szczegóły opłat reguluje rozporządzenie Ministra Środowiska. W zależności od złożoności sprawy, ilości wytworzonych dokumentów opłata będzie wynosić np. 6-7 zł (3-4 dokumenty, łącznie 10-20 stron), a przy bardzo skomplikowanych sprawach należy liczyć się z wydatkiem nawet 80-100 zł. (np. 10 dokumentów liczących łącznie 850 stron to koszt 90 zł), jeżeli pytamy o wiele dokumentów należy liczyć się z wielokrotnością podanych stawek.

Czas odpowiedzi na wniosek wynosi do 30 dni, można go wydłużyć maksymalnie do 2 miesięcy. 

Uwaga! W art. 21 ust.2 ustawy ooś wymieniono obszerny katalog informacji, które możemy otrzymać do 3 dni od złożenia wniosku (zgodnie z art. 14 ust.2 ustawy ooś). Są to np. wnioski czy decyzje o wycinkach, wnioski o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (DŚU), wnioski o wydanie decyzji, które mogą wpłynąć na tereny Natura 2000 itp.