26 listopada 2024 r. złożyliśmy wniosek o ujawnienie umów i faktur za obsługę prawną ZOO we Wrocławiu. Spółka odmówiła, tłumacząc, że realizacja wniosku sparaliżowałaby jej pracę i stanowiłaby „nadużycie prawa do informacji”.

Uznała też, że chodzi o informację przetworzoną. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z 15 lipca 2025 r. potwierdził, że ZOO pozostawało w bezczynności, choć – zdaniem sądu – nie doszło do rażącego naruszenia prawa.

Wniosek o informacje i próba porozumienia

We wniosku do wrocławskiego ZOO poprosiliśmy o skany wszystkich umów dotyczących obsługi prawnej, wsparcia prawnego lub przygotowania opinii prawnych obowiązujących w 2024 r., a także o skany faktur i rachunków za usługi prawne nieobjęte umową pisemną. Zarówno my, jak i samo ZOO, wskazywaliśmy, że żądane dokumenty dotyczą wydatkowania środków publicznych.

W odpowiedzi na nasz wniosek 16 grudnia 2024 r. ZOO Wrocław wezwało nas do wykazania „szczególnie uzasadnionego interesu publicznego” w uzyskaniu tych informacji. Spółka wyjaśniła, że przygotowanie wnioskowanych danych będzie wymagało analizy setek umów, przeglądu faktur i anonimizacji wielu dokumentów, co – w jej ocenie – sprawia, że nie jest to informacja prosta, lecz przetworzona.

Zareagowaliśmy już 23 grudnia 2024 r., proponując kompromis w związku z czasochłonnością przygotowania odpowiedzi. Ograniczyliśmy nasze żądanie do udostępnienia spisu wnioskowanych umów i faktur zamiast pełnych skanów, aby odciążyć administrację spółki. Jednocześnie podkreśliliśmy, że zależy nam na jawności wydatków publicznych i jesteśmy zainteresowani informacją, na czyją rzecz dokonywane były wypłaty oraz w jakiej kwocie – co pozwoli opinii publicznej zapoznać się z tym, jak wydatkowane są środki. Wskazaliśmy również, że nie ma wątpliwości, iż żądane dokumenty stanowią informację publiczną.

Niestety, nie doczekaliśmy się żadnej reakcji ze strony ZOO. Po kolejnych przypomnieniach 11 marca 2025 r. wnieśliśmy skargę na bezczynność do WSA.

Decyzja odmowna ZOO we Wrocławiu

Dopiero po złożeniu skargi ZOO Wrocław wydało formalną decyzję odmowną z 26 marca 2025 r. Decyzja ta powtarzała wcześniejsze argumenty spółki – odmówiono udostępnienia żądanych informacji, uzasadniając, że realizacja wniosku wymagałaby „przeglądu przez pracowników spółki wszystkich zawartych umów” (nie tylko z 2024 r., lecz także wcześniejszych) oraz analizy dużej liczby faktur.

Zdaniem ZOO przygotowanie tych danych wymagałoby zaangażowania wielu pracowników i sparaliżowałoby bieżącą pracę spółki. W decyzji podkreślono też, że materiał musi być przeanalizowany pod kątem ewentualnej anonimizacji oraz weryfikacji, czy nie zawiera tajemnic prawnie chronionych. Ostatecznie spółka stwierdziła: „niniejszym odmawiam udostępnienia informacji publicznej we wskazanym powyżej zakresie”.

W ten sposób ZOO formalnie zakwalifikowało żądane dane jako informację przetworzoną (pociągającą obowiązek wykazania interesu publicznego) i uznało, że nie udowodniliśmy jako stowarzyszenie takiego interesu.

Wyrok WSA we Wrocławiu (IV SAB/Wr 331/25)

W skardze do WSA domagaliśmy się stwierdzenia bezczynności organu z rażącym naruszeniem prawa oraz zobowiązania ZOO do wydania decyzji. WSA zgodził się, że formalnie doszło do bezczynności i nasz wniosek z listopada 2024 r. nie został załatwiony w ustawowym terminie, ale nie uznał tego za rażące naruszenie prawa.

Sąd wskazał, że organy zobowiązane do udostępniania informacji mają działać sprawnie, jednak rażące naruszenie to szczególny stan, gdy organ „wyraźnie i jaskrawo narusza obowiązek wynikający z przepisu”. W sprawie ZOO Wrocław sąd uznał, że takich skrajnych zachowań nie było. Choć decyzja odmowna rzeczywiście została wydana dopiero po naszej interwencji sądowej, organ – zdaniem WSA – nie lekceważył wniosku ani nie wykazał się złą wolą, lecz zastosował możliwie najszerszą wykładnię przepisów, uznając informację za przetworzoną.

Ten błąd w interpretacji, który my określaliśmy jako dezorganizację działań administracji, nie był w ocenie sądu wystarczający, by mówić o „rażącym” złamaniu prawa.

Sąd umorzył postępowanie w zakresie zobowiązania ZOO do wydania decyzji (sprawa stała się bezprzedmiotowa po wydaniu decyzji przez spółkę) i oddalił pozostałe nasze żądania.

Wyrok podkreślił przy tym, że zgodnie z ustawą o dostępie do informacji publicznej ZOO Wrocław jest podmiotem zobowiązanym do udostępniania informacji. Żądane przez nas umowy i faktury dotyczą majątku publicznego (finansowania działu prawnego), więc w świetle art. 1 i 6 u.d.i.p. stanowią informację publiczną.

Sąd przywołał przepisy i orzecznictwo, przypominając definicję informacji publicznej – każdą wiadomość o sprawach publicznych, w tym dokumenty organów publicznych. W rozumieniu u.d.i.p. umowy i faktury ZOO zostały uznane za należące do tej kategorii i co do zasady powinny być udostępnione w przewidzianym terminie, chyba że spełniałyby wyjątkowe przesłanki tajemnicy – czego ZOO w tej sprawie nie wykazało.

Nasze stanowisko

W odpowiedzi z 23 grudnia 2024 r. wskazaliśmy, że zależy nam na jawnym przedstawieniu odbiorców środków i kwot, aby społeczeństwo mogło sprawdzić, jak wykorzystywane są pieniądze z budżetu miejskiego. Wyraziliśmy przy tym gotowość do kompromisu.

Sprawa ZOO Wrocław dobrze pokazuje trudności z realizacją prawa do informacji w spółkach komunalnych. Choć przepisy przewidują obowiązek jawności dokumentów dotyczących finansów publicznych, praktyka pokazuje, że niekiedy stosuje się nadmiernie szeroką interpretację pojęcia „informacja przetworzona” lub zasłania się tajemnicą przedsiębiorstwa.

Ten przykład dowodzi, że organ może próbować odwlec udostępnienie danych, tłumacząc się obciążeniem administracyjnym, jednak prawo do informacji wyznacza jasne granice takiej argumentacji. W świetle wyników postępowania sądowego żądane przez nas umowy i faktury spełniają ustawowe kryteria informacji publicznej (dotyczą majątku publicznego, a spółka jest własnością miasta).

Dlatego odmowa dostępu stanowi niebezpieczny precedens utrudniający społeczną kontrolę nad wydatkami. Urzędnicy i zarządy spółek komunalnych powinni pamiętać, że prawo do informacji ma rangę konstytucyjną, a jawność jest fundamentem zaufania publicznego.

Sprawa trwa dalej

Wyrok WSA z 15 lipca 2025 r. nie zamknął sprawy. ZOO Wrocław, zobowiązane do rozpoznania naszego wniosku, wskazało, że już to zrobiło, wydając 26 marca 2025 r. decyzję odmowną (rozstrzygnięcie nr 1/2025 – decyzja została jednak poprawnie doręczona dopiero 4 sierpnia 2025 r.).

Nie zgodziliśmy się z tym rozstrzygnięciem i 1 września 2025 r. złożyliśmy do WSA skargę na decyzję, zarzucając spółce m.in. bezpodstawne uznanie żądanych dokumentów za informację przetworzoną oraz naruszenie konstytucyjnego prawa do informacji (art. 61 Konstytucji RP).

Sprawa czeka obecnie na rozstrzygnięcie, a jej wynik pokaże, czy wrocławskie ZOO będzie musiało ujawnić umowy i faktury dotyczące obsługi prawnej z 2024 roku.

*Patrycja Michalik – studentka IV roku prawa na UKSW. Od 2025 roku związana z Siecią Obywatelską Watchdog Polska. Na co dzień zajmuje się analizą prawną, w szczególności w obszarze dostępu do informacji publicznej, prawa autorskiego oraz prawa spółek. Po pracy gra na pianinie, czyta kryminały i horrory, odkrywa nowe gry komputerowe i pracuje nad własną powieścią.

Działanie finansowane jest w ramach projektu PROTEUS Fundacji Transatlantyckiej, współfinansowane przez Unię Europejską we współpracy z programem ECE The German Marshall Fund.

Grantodawca zastrzega, że przedstawione w powyższym tekście poglądy i opinie są wyłącznie poglądami autora (autorów) i nie muszą odzwierciedlać poglądów Unii Europejskiej lub Agencji Wykonawczej Europejskiej Rady ds. Innowacji i ds. Małych i Średnich Przedsiębiorstw (EISMEA). Unia Europejska, ani organ przyznający dotację nie ponoszą za nie odpowiedzialności.