W Łodzi konsultacje społeczne mogą być zorganizowane na wniosek 1000 mieszkańców, prowadzone w formie warsztatów projektowych umożliwiających zainteresowanym zdobycie wiedzy z zakresu konsultowanego tematu oraz powierzone wyspecjalizowanym podmiotom.

Konsultacje powinny być organizowane na najwcześniejszym etapie tworzenia projektu, a Urząd Miasta Łodzi zobowiązany jest do prowadzenia specjalnej strony internetowej dotyczącej konsultacji społecznych – czytamy w uchwalonym 31 marca 2010 roku Regulaminie Konsultacji Społecznych. To, jak łódzki Urząd Miasta wywiązuje się z obowiązków w kwestii organizacji i prowadzenia śledzą członkowie Inicjatywy “Łodzianie Decydują”.

Krótka historia regulaminu

Choć uchwała o konsultacjach społecznych w Łodzi istniała od 11 lat, nie była ona skutecznym narzędziem mobilizującym aktywność społeczną mieszkańców miasta i od dawna było jasne, że wymaga modyfikacji. Inicjatorem zmian w regulaminie konsultacji społecznych w Łodzi był Krzysztof Piątkowski, wiceprzewodniczący Rady Miasta, który dowiedział się o istnieniu regulaminu konsultacji społecznych w Słupsku i podjął się przygotowania podobnego dokumentu w mieście. Ze swoim pomysłem zwrócił się do Ruchu Społecznego “Szacunek dla Łodzi” oraz do Inicjatywy “Łodzianie Decydują” i zyskał szerokie poparcie społeczne dla swojego pomysłu. Projekt nowego regulaminu został przedstawiony na Radzie Miejskiej 31 marca 2010 roku, po wprowadzeniu kilku poprawek został uchwalony jednogłośnie.

Nowy Regulamin Konsultacji Społecznych zakłada obowiązkowe konsultacje społeczne w sprawach projektów budżetu miasta oraz programów rozwoju (strategii) miasta, w tym miejscowych planów zagospodarowania przestrzeni. Regulamin zaleca prowadzenie konsultacji na jak najwcześniejszym etapie, określa podstawowe formy konsultacji z dopuszczeniem innych form zapewniających potencjalnym uczestnikom i uczestniczkom, jak najszerszy dostęp, zobowiązuje Prezydenta Miasta do zapewnienia odpowiedniej opieki merytorycznej i organizacyjnej nad procesem konsultacji, a Urząd Miasta zobowiązuje do prowadzenia strony internetowej poświęconej konsultacjom w mieście i określa minimum informacji, które powinny znaleźć się na tej stronie. Regulamin wskazuje również sposoby informowania o konsultacjach oraz o ich wynikach.

Dużym sukcesem jest określenie w Regulaminie Konsultacji Społecznych minimalnej liczby mieszkańców wnioskujących o przeprowadzenie konsultacji społecznych na 1 tysiąc osób, zamieszkałych w Łodzi, posiadających czynne prawo wyborcze i wpisanych do rejestru wyborców. W trakcie obrad jeden z radnych zaproponował podniesienie progu podpisów obywateli do 3 tysięcy, argumentując, że w przypadku zostawienie proponowanego progu, Urząd mogą zalać wnioski o mniej istotne konsultacje, a jeśli inicjatywa będzie „nośna” nie powinno być problemu z zebraniem większej ilości. Obecni na sali przedstawiciele Ruchu Szacunek dla Łodzi przypomnieli, że fakt złożenia wniosku o konsultacje nie jest równoznaczny z uruchomieniem procedury konsultacyjnej.

Umożliwienie mieszkańcom inicjatywy przeprowadzenia konsultacji społecznych jest ważne przede wszystkim dlatego, że nareszcie mieszkańcy, którzy będą chcieli zmian na swojej ulicy i osiedlu. Taki wniosek mogą również mieszkańcy, którzy chcą wyrazić swoje potrzeby w związku z planowanymi inwestycjami. Jak podkreślają organizacje skupione w inicjatywnie Łodzianie Decydują na swojej stronie internetowej, dzięki nowemu Regulaminowi o konsultacje społeczne mogą się ubiegać również mieszkańcy rewitalizowanych kwartałów w śródmieściu miasta, których do niedawna nikt nie informował o prowadzonych wokół nich inwestycjach, a sami mieszkańcy, na skutek braku informacji i oporu ze strony władz, często doprowadzani do ostateczności – wtargali na zamknięte spotkania urzędników.

Uchwalony w marcu Regulamin Konsultacji Społecznych daje dużo możliwości mieszkańcom. Jak mówi Łukasz Prykowski z Inicjatywy Łodzianie Decyduję regulamin może być dokumentem, który umożliwi łodzianom decydowanie o wydatkowaniu środków pochodzącym z budżetu miasta (czyli de facto z ich kieszeni). Może to wpłynąć nie tylko na wzrost przywiązania z miejscem wśród mieszkańców, a także zwiększenie zaufania do rządzących i zwiększenie chęci udziału w życiu publicznym.

Regulamin to nie wszystko

Po uchwaleniu przez Radę Miasta Łodzi Regulaminu Konsultacji Społecznych przedstawiciele Ruchu Społecznego “Szacunek dla Łodzi” oraz Inicjatywy “Łodzianie Decydują” zaczęli się przyglądać temu, jak prowadzone są konsultacje społeczne w Łodzi. Dwa miesiące po uchwaleniu Regulaminu do pełniącego funkcję Prezydenta Miasta Łodzi Tomasza Sadzyńskiego wystosowali pismo, w którym pytali o to, jakie kroki zostały podjęte przez Urząd Miasta w celu rzetelnego wprowadzenia Regulaminu. Pytano między innymi o to, na jakim etapie znajduje się proces powstawania strony internetowej i kiedy zostanie ona przeznaczona do użytku oraz w jaki sposób Urząd Miasta będzie prowadził działania promujące konsultacje społeczne w mieście. Ponadto w piśmie zwrócono uwagę, że konsultacje społeczne są prowadzone efektywniej w miastach, w których funkcjonują specjalne komórki zajmujące się kompleksowo procesem konsultacyjnym – planujące i realizujące konsultacje, odpowiedzialne za promocję kampanii konsultacyjnych, promujące partycypacyjne sposoby rządzenia. Zalecono utworzenie podobnej komórki w Urzędzie Miasta Łodzi.

W odpowiedzi na to pismo Dyrektor Wydziału Spraw Społecznych napisał, że uchwała Rady Miejskiej w sprawie wprowadzenia Regulaminu Konsultacji Społecznych, tworząc dla samorządu nowe, poważne zadania do realizacji, wpłynęła również na zmianę regulaminu organizacyjnego urzędu. W zmienionym od 21 czerwca 2010 roku regulaminie przewidziano, w ramach Wydziału Spraw Społecznych, komórkę organizacyjną – Zespół ds. konsultacji, który będzie realizował zadania wynikające z przyjętej uchwały. Wskazał również, że w chwili obecnej na stronie internetowej Urzędu Miasta znajduje się baner, który odsyła do podstrony, na której znajdują się wyniki przeprowadzonych konsultacji, miał być to jednak etap przejściowy, prowadzący do stworzenia oddzielnej strony i forum dyskusyjnego.

Prawie pół roku po uchwaleniu Regulaminu Konsultacji Społecznych w Łodzi, przedstawiciele Ruchu Społecznego “Szacunek dla Łodzi” i Inicjatywy “Łodzianie Decydują” zwracają uwagę, że zapisy Regulaminu nie są nadal wykorzystywane. 15 września, podczas konferencji prasowej zwołanej przez Przewodniczącego Rady Miejskiej Krzysztofa Piątkowskiego, współautorzy dokumentu zwrócili uwagę, że choć od momentu wprowadzenia Regulaminu konsultacje społeczne w Łodzi były prowadzone trzykrotnie, żadne z nich nie respektowały w pełni jego zasad.

Zwrócono uwagę, że Urząd zbyt ogólnie informuje o prowadzonych konsultacjach – mieszkańcy na początkowym etapie nie są informowani i zakresie prowadzonych konsultacji, trudno również o protokoły ze spotkań konsultacyjnych. A protokoły przygotowywane i zamieszczane w internecie, często są zbyt ogólne i nie uwzględniają postulatów mieszkańców, ani odpowiedzi urzędu na zgłoszone propozycje.
Niepokojący jest również fakt, że nie powstała, jak dotąd, strona internetowa poświęcona konsultacjom, choć uchwała obligowała Urząd Miasta do jej prowadzenia. Brak portalu internetowego utrudnia komunikację urzędu z mieszkańcami w zakresie prowadzonych konsultacji i partycypacyjnego rządzenia miastem. Obecnie informacje o konsultacjach publikowane są na różnych podstronach wydziałów i bardzo trudno do nich dotrzeć, a przecież pierwszym krokiem do przeprowadzania dobrych konsultacji jest rzetelna informacja o ich przedmiocie i terminach.

Łodzianie zdecydują?

Członkowie Inicjatywy “Łodzianie Decydują” na swojej stronie internetowej zachęcają mieszkańców do wzięcia udziału w rozpoczynających się właśnie konsultacjach dotyczących przyszłorocznego budżetu miasta. Bez aktywnego udziału mieszkańców, którym zależy na kształcie miasta, w którym mieszkają i pracują, z którym są związani, urząd nie będzie czuł społecznej presji i nawet najdoskonalszy regulamin konsultacji nie będzie w pełni wykorzystywany. Członkowie Inicjatywy zapewniają, że nadal będą przyglądać się prowadzeniu konsultacji społecznych w Łodzi, prowadzić spotkania z urzędnikami odpowiedzialnymi za konsultacje i wysyłać kolejne rekomendacje w sprawie przeprowadzonych konsultacji.

Więcej informacji o społecznym monitoringu konsultacji społecznych w Łodzi można znaleźć na stronie internetowej Inicjatywy “Łodzianie Decydują”.

“Łodzianie Decydują” to inicjatywa grupy łódzkich organizacji pozarządowych i społeczników. Misją Inicjatywy “Łodzianie Decydują” jest poprawa jakości życia codziennego mieszkańców Łodzi poprzez zwiększenie ich wpływu na decyzje zapadające w mieście.

Za pomoc w przygotowaniu powyższego artykułu dziękuję Łukaszowi Prykowskiemu z Inicjatywy “Łodzianie Decydują”.

Artykuł powstał w ramach Tygodnia Uczestnictwa Obywatelskiego. Tydzień Uczestnictwa Obywatelskiego, obchodzony od 2005 roku, jest inicjatywą CEE Citizens Network – sieci obywatelskiej działającej w dwudziestu państwach Europy Środkowowschodniej. Misją Sieci jest promowanie partycypacji oraz zapewnienie możliwości działania oddolnych inicjatyw społecznych.