Warszawa, 29 października 2014 r.

Do Członkiń i Członków Komitet Sterująco-Monitorującego Program FIO na lata 2014-2020
na ręce:
Pana Krzysztofa Więckiewicza, dyrektora Departamentu Pożytku Publicznego w MPiPS
i Pana Piotra Kontkiewicza, zastępcy dyrektora Departamentu Pożytku Publicznego w MPiPS

Szanowni Państwo,

Uprzejmie prosimy o zapoznanie się z naszymi uwagami dotyczącymi komponentu dla organizacji strażniczych i rzeczniczych w Regulaminie FIO. Zgłaszamy je z pozycji organizacji zaineresowanej tematem jedynie ze względów misyjnych (załączamy ulotkę). Nie zamierzamy korzystać z tych pieniędzy. Chętnie wesprzemy rozwój organizacji strażniczych i rzeczniczych w ramach naszego projektu systemowego (załączamy ulotkę) jako uzupełnienie programu grantowego FIO. Jednocześnie, jeśli wyrazicie Państwo taką chęć, możemy zorganizować szersze spotkanie dla darczyńców, organizacji i Państwa, w celu przedyskutowania szczegółów i zebrania potrzeb, w tygodniu po 11 listopada 2014 r. Kontakt: Katarzyna Batko-Tołuć, katarzyna.batko@siecobywatelska.pl , tel. 667 82 84 84.

Wydzielenie komponentu dla organizacji strażniczych i rzeczniczych pozwoli na osiągnięcie strategicznego celu FIO – wzmocnienia obywatelek i obywateli – społeczeństwa. Organizacji strażniczych i rzeczniczych jest mało. Od lat muszą one wpasowywać się w standardowe konkursy grantowe. Wiele z nich w ogóle nie szuka wsparcia finansowego, gdyż ono do nich nie pasuje. A jest to działalność wymagająca wiedzy i cierpliwości. Łatwo się zniechęcić, zwłaszcza gdy od początku napotyka się trudności – brak wiedzy, umiejętności, pieniędzy i zrozumienia. Zatem właściwe jest stworzenie mechanizmu dopasowanego do specyfiki tych organizacji. Nie bez powodu dotychczasowe wsparcie w FIO nie przyniosło rezultatu w postaci masowego ruchu strażniczego, a osiągnięcia w tej dziedzinie ma z kolei Fundacja im. Stefana Batorego, która uznała takie organizacje za priorytetowe.

Ważne jest określenie jakich organizacji dotyczy komponent. Organizacje strażnicze i rzecznicze to nazwa, która oddaje jedynie pełnioną rolę społeczną i polityczną. Taką rolę mogą przyjmować bardzo różne typy inicjatyw. Na krańcach kontinuum lokują się:

• organizacje posiadające personel, biuro i stale obecne w sejmie, ministerstwach i ogólnopolskich mediach. Stoją one „na straży” i „działają na rzecz” jakichś konkretnych spraw:
  • praw grup mniejszościowych – więźniów, imigrantów, rodzin adopcyjnych, osób nieheteronormatywnych, kobiet, i innych;
  • praw politycznych i osobistych – zgromadzeń, wolności słowa, prywatności i innych;
  • funkcjonowania konkretnej ustawy– np. tzw. ustawy antydyskryminacyjnej;
  • działania konkretnych instytucji – np. sądów, ministerstw.
• małe inicjatywy lokalne, niedofinansowane, często dosyć osamotnione, ale w zamian niezależne. Działają na rzecz przejrzystości rządzenia, unikania konfliktu interesów, odpowiedzialności rządzących na poziomie lokalnym. Tylko ich mnogość i wzmocnienie mogą przynieść realną i nową jakość w polskiej demokracji.

Pomiędzy tymi krańcami lokuje się wiele innych typów organizacji. Proponujemy przyjąć podział na dużych i małych oraz dopasować dla nich wysokość budżetów.

Do wprowadzenia realnych zmian należałoby przyjąć budżet roczny na poziomie 2 500 000 zł – możliwość podjęcia zobowiązania na trzy lata. Pozwoli to orientacyjnie udzielić 5 lub więcej dotacji trzyletnich dla dużych i średnich organizacji oraz 20 lub więcej dotacji trzyletnich małym organizacjom. W sumie wsparcia udzielono by wtedy 25 organizacjom rocznie. Jeśli zakładamy realną zmianę dotyczącą wzmocnienie niezależności obywatelskiej i umiejętności partnerskiego dialogu w ciągu najbliższych sześciu lat, wsparcie 150 inicjatyw stanowi wynik, który może dać prawdziwą siłę obywatelom.

Konieczne jest też danie możliwości realizacji dłuższych inicjatyw – do trzech lat – oraz dopasowanie typów działań możliwych do sfinansowania. W analizie SWOT do Programu FIO wskazano „mały potencjał organizacji strażniczych”. Ten mały potencjał wynika ze stosunkowo niewielkiego rozwoju organizacyjnego. Organizacje strażnicze i rzecznicze to – w ogólnym obrazie – organizmy bardzo mocno skupione na programie, a dużo mniej na rozwoju. Grantodawca mógłby dać im szansę zobaczenia wagi rozwoju organizacyjnego i możliwość jego finansowania. Dlatego postulujemy, aby ten komponent pozwalał na przedstawienie planu działań na trzy lata, w tym strategii zwiększana stabilności, komunikacji, budowania poparcia u ludzi. I aby część planu można było sfinansować z dotacji. To dodatkowy argument za wydzieleniem komponentu.

Wynagrodzenia są typowym kosztem działania organizacji strażniczych i rzeczniczych. Organizacje te często nie prowadzą szkoleń, spotkań, konferencji (mniej kosztów bezpośrednich), za to muszą prowadzić badania, pisać teksty, prezentować dane i chodzić na spotkania, posiedzenia, narady. To oznacza, że większość kosztów stanowią wynagrodzenia, a w przypadku organizacji lokalnych – także sprzęt (same nagrywają, tną filmy, i wykonują działania społecznie).

Niemożność finansowania spraw sądowych w interesie publicznym naraża całą ideę strażnictwa i rzecznictwa na fasadowość. Istnieją takie działania, w których przypadek sądowy jest kluczową metodą wprowadzania zmian. Co więcej władze publiczne, przeznaczając pieniądze na ten typ działań, potwierdzają swoją szczerą wolę wzmacniania praw obywatelek i obywateli oraz pokazują, że mają świadomość trójpodziału władz – istoty demokracji.

Mamy nadzieję, że nasze postulaty spotkają się z Państwa zainteresowaniem i zrozumieniem. Jeszcze raz deklarujemy ofertę pomocy i spotkania.

Łączymy wyrazy szacunku,

Szymon Osowski                                   Katarzyna Batko-Tołuć
Prezes Zarządu                                     Wiceprezeska Zarządu