Co ma zrobić obywatel, gdy w państwie przestały obowiązywać jakiekolwiek reguły wyznaczane przez prawo i Konstytucję, a wybrana władza wymknęła się spod demokratycznej kontroli i postawiła ponad prawem? 

W wywiadzie udzielonym przez Szymona Osowskiego, Prezesa Sieci Watchdog, Gazecie Wyborczej (Prezes Watchdog Polska: Nie żyjemy już w kraju demokratycznym. Nie ma żadnych reguł. Nie ma dokąd pójść), podsumowane zostały konsekwencje prawnych rozwiązań wprowadzonych pod pretekstem COVID-19.

Władza odbiera nam kolejne prawa, a my nie wyjdziemy na ulicę, gdyż czekają nas za to wysokie kary pieniężne i trudno w obecnych czasach zorganizować protest w taki sposób, by nikogo nie narazić. I władza o tym wie. Nie możemy też liczyć na ochronę sądową, gdyż w wielu sprawach pozbawiono nas prawa do sądu. Nie możemy sprawdzić, kto podejmuje decyzje i czy są one słuszne, jak wydawane są pieniądze z naszych podatków i do czyjej kieszeni idą. Nie mamy pewności, czy otrzymujemy rzetelne dane o zachorowaniach, zabezpieczeniach i działaniach antykryzysowych. Straciliśmy kontrolę nad władzą. Jednocześnie władza stopniowo zwiększa kontrolę nad nami. Te gorzkie rozważania podsumowane są słowami:

Dlatego trzeba walić w ten bęben, póki jest jeszcze w co walić. Nie mamy innej drogi. Wiem, że nadeszły trudne, niebezpieczne czasy, ale jeżeli się temu nie przeciwstawimy, może być jeszcze gorzej. Naprawdę może.

Od momentu publikacji wywiadu otrzymaliśmy sporo pytań, na czym owo “walenie w bęben” miałoby polegać. Co może pojedyncza osoba, skoro nawet na ulicę nie wyjdzie? 

Widzimy kilka kierunków działań

Pierwszy to mobilizacja władzy sądowniczej do tego, by nie zawieszała działań

Zgodnie z Konstytucją prawo do obrony przed sądem nie może być wyłączone nawet w stanie wojennym. Artykuł 233 Konstytucji RP stanowi o ograniczeniach wolności i praw jednostki w czasie stanów nadzwyczajnych: 

Ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu wojennego i wyjątkowego nie może ograniczać wolności i praw określonych w art. (…) art. 45 (dostęp do sądu)

Teraz prawo do sądu zostało nam częściowo odebrane, a nie ogłoszono nawet stanu klęski żywiołowej. Zgodnie z art. 15zzr ust. 1 pkt 1 specustawy z 2 marca 2020 r.:

W  okresie  obowiązywania  stanu zagrożenia  epidemicznego albo  stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19  bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów,od zachowania których jest uzależnione udzielenie ochrony prawnej przed sądem lub organem, nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres.

Zatem czas, by sędziowie działali na podstawie Konstytucji. To specustawa z 2 marca odebrała nam zapisane w Konstytucji prawo. Czas, byśmy przypomnieli sobie, jaka jest hierarchia źródeł prawa.

Jak ma działać w tej sprawie pojedynczy obywatel? Zamierzamy zwrócić się do stowarzyszeń sędziowskich i zachęcić bliskie organizacje do wspólnego działania. Poparcie tego głosu jest ważne. Śledźcie informacje na naszym fanpage’u. Damy Wam sygnał, jak można się włączyć.

Drugim sposobem jest uważne śledzenie wszystkiego, co się dzieje

Bardzo łatwo jest nie zauważyć problemów. Sieć Obywatelska Watchdog Polska pilnie czyta, o czym dyskutują nasi zwolennicy. Staramy się zapytać o wszystko, co wydaje Wam się niejasne. Wiemy, że wiele razy nie dostaniemy odpowiedzi. Ale chcemy mieć dokumentację. To, o co zapytamy, zostanie nam jako sprawa do wyjaśnienia. Z drugiej strony warto czytać opinie o nowych rozwiązaniach prawnych. Szczególną pracę wykonują dziś – Fundacja Panoptykon, zajmująca się nowymi formami inwigilacji i Helsińska Fundacja Praw Człowieka, przedstawiająca opinie o nowych przepisach. Nie ma większego kapitału, niż świadomi obywatele i obywatelki. Kiedyś nadejdzie czas zmian na lepsze, wtedy musimy wiedzieć, co trzeba zmienić i dlaczego. I musi nas być dużo. Jeśli możesz, wesprzyj te działania finansowo. Każda kwota się liczy, gdyż tylko wsparcie obywateli pozwala elastycznie reagować na wyzwania.

Trzecia możliwość indywidualnego zaangażowania może pojawić się w okolicach wyborów

Z innymi organizacjami zamierzamy szukać sposobu na pilnowanie tego, co da się upilnować przy okazji najbliższych wyborów. Oczywiście przy zachowaniu środków bezpieczeństwa. 

Czwarta okazja to samorząd

Nie pozwólmy, by przestał działać. Teraz właśnie waży się kwestia współodpowiedzialności za otoczenie. Teraz musimy szykować się na kryzysowe lata. Ćwiczmy rozmowę o wspólnych sprawach.

Piąta sprawa to protesty

Jeśli nasze prawa wciąż będą łamane, będzie rosła potrzeba protestu. Jak wyrazić swoją niezgodę na to, co się dzieje? Wierzymy w obywatelską kreatywność. Bądźmy razem w internecie i szukajmy sposobów mówienia o tym, na co się nie zgadzamy. A na pewno nie dajmy się zniechęcić do zabierania głosu.

A może macie prywatne strategie bicia w bęben i chcecie się nimi podzielić?