9 marca 2022 r. 127 wiodących organizacji zajmujących się przejrzystością, przeciwdziałaniem korupcji, dziennikarstwem i otwartymi danymi wezwało instytucje Unii Europejskiej i państwa członkowskie do podjęcia natychmiastowych działań i otwarcia dla opinii publicznej wszystkich rejestrów spółek i beneficjentów rzeczywistych w całej Unii Europejskiej. Ma to kluczowe znaczenie w ujawnieniu aktywów i pieniędzy rosyjskich oligarchów w UE.

Jesteśmy głęboko wstrząśnięci wtargnięciem Putina do Ukrainy i naruszeniem praworządności, praw człowieka i suwerenności państwa. Wspieramy Unię Europejską we wspólnym zajęciu zdecydowanego stanowiska w obronie demokracji i naszych wspólnych wartości. Ważnym krokiem są nałożone sankcje – zamrażanie aktywów, utrudnianie transakcji finansowych i zamykanie rynków finansowych – wymierzone w rosyjskich oligarchów, biznesmenów i firmy wspierające lub czerpiące zyski z reżimu Putina. Aby jednak sankcje te były skutecznie egzekwowane, należy wprowadzić solidny i przejrzysty system własności przedsiębiorstw i beneficjentów rzeczywistych. Co więcej, potrzebujemy tej przejrzystości, aby w przyszłości nie dopuścić do przepływu brudnych pieniędzy w naszych gospodarkach.

Unię Europejską chwalono za postępy w ograniczaniu nadużyć wobec anonimowych firm, w szczególności dzięki przyjęciu dyrektywy w sprawie otwartych danych z 2019 r., która wzywa do swobodnego udostępniania informacji o własności przedsiębiorstw w otwartym formacie danych. W związku z tym duże obawy budzi fakt, że Komisja nie przyjęła jeszcze aktu wykonawczego, który powinien dokładnie określać, jakie informacje o przedsiębiorstwie należy publikować i w jaki sposób. Oznacza to, że państwa członkowskie nie mają wytycznych dotyczących otwierania rejestrów spółek, co w efekcie blokuje przejrzystość własności spółek w całej UE. To bezpośrednio podważa zobowiązanie do przejrzystości, uzgodnione przez państwa członkowskie w Radzie i eurodeputowanych w Parlamencie.

Pod względem przejrzystości własności rzeczywistych UE dokonała przełomu, przyjmując w 2018 r. 5. dyrektywę w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy, która wymaga utworzenia publicznie dostępnych rejestrów beneficjentów rzeczywistych. W rzeczywistości państwa członkowskie nie podejmują działań, a niektóre muszą jeszcze utworzyć te rejestry. Tam, gdzie takie rejestry istnieją, często występują bariery w dostępie publicznym, ponieważ dyrektywa pozostawia na to miejsce, z wieloma opłatami ustalającymi, które wykraczają poza zwrot kosztów, oraz rejestracją, która poważnie ogranicza dostęp publiczny.

W rezultacie dziennikarze, społeczeństwo obywatelskie, biznes, a nawet transgraniczne organy ścigania nie mają dostępu do potrzebnych im danych. W tej chwili oznacza to, że informacje kluczowe dla wykrywania i badania firm i aktywów związanych z reżimem Putina są trudne do zdobycia. Brak przejrzystości własności firmy pozwolił oligarchom przede wszystkim ukrywać i prać swoje pieniądze, w efekcie kupując aktywa i wpływy polityczne w UE.

Wiemy, co należy zrobić – potrzebujemy silnego i solidnego systemu przejrzystości spółek i beneficjentów rzeczywistych w UE. Dania, Łotwa, Wielka Brytania i Ukraina pokazały nam, że otwarcie rejestrów spółek i beneficjentów rzeczywistych jest możliwe. Nasz czas na działanie mija, działajmy teraz, zanim będzie za późno!

Wzywamy instytucje Unii Europejskiej do:

• Zapewnienia przejrzystości rejestrów spółek i beneficjentów rzeczywistych, publikowanych jako bezpłatne i otwarte dane w całej UE, zarówno w ramach dyrektywy w sprawie otwartych danych, jak i pakietu przeciwdziałania praniu pieniędzy;

• Nadania priorytetu aktowi wykonawczemu dyrektywy w sprawie otwartych danych, zapewniając, że wymaga ona pełnego publicznego dostępu do informacji o własności firmy jako otwartych danych, zgodnie z literą i duchem dyrektywy.

Wzywamy członków Parlamentu Europejskiego do:

• Poinformowania Komisji o swoim zaniepokojeniu brakiem działań i wezwania jej do natychmiastowego wdrożenia dyrektywy w sprawie otwartych danych, zapewniając jak najszybsze wprowadzenie przepisów wymagających pełnej przejrzystości własności firmy.

Wzywamy państwa członkowskie UE do:

• Otwarcia rejestrów firm w formie otwartych danych z bezpłatnym dostępem i nieograniczonym ponownym wykorzystaniem;

• Ustanowienia publicznie dostępnych rejestrów beneficjentów rzeczywistych tam, gdzie jeszcze ich nie ma – wszystkie państwa członkowskie powinny zapewnić bezpłatny i nieograniczony dostęp do tych danych.

Informacja prasowa w języku angielskim.

Sygnatariusze niniejszego oświadczenia:

• Access Info Europe
• One
• Open Contracting Partnership
• Open Ownership
• Open State Foundation (NL)
• OpenCorporates
• The B Team
• Transparency International
• Transparency International EU
• Access to Information Programme, Bulgaria
• Anti-Corruption Fund Bulgaria
• Attac Austria
• Attac Norway
• AWTAD Anti-Corruption Organization
• Basel Institute on Governance, Switzerland
• Blueprint for Free Speech
• Campaign for Freedom of Information in Scotland
• Center for the Study of Democracy
• Centre for Democracy and Development (CDD)
• Centre For Development and Democratization Of Institutions (CDDI)
• Centre for Free Expression (Canada)
• Centre for Independent Journalism (CIJ) Malaysia
• Centre Stratégique Pour La Promotion Du Développement Durable (CSPDD)
• Christian Aid
• Church Action for Tax Justice
• CISLAC/TI-Nigeria
• Citizens Network Watchdog Poland
• Comisión General Justicia y Paz
• Community Legal Education Center (CLEC), Cambodia
• Corporate Europe Observatory
• Corruption Kills
• Croatian Platform for International Citizen Solidarity (CROSOL)
• Economic Research Center, Azerbaijan
• Ekvilib Inštitut
• Environmental Association Za Zemiata / FoE Bulgaria
• European Centre for Press and Media Freedom (ECPMF)
• European Federation of Journalists (EFJ)
• Fair Play Alliance, Slovakia
• Fair Tax Foundation
• Financial Transparency Coalition
• Finnwatch
• Forum Informationsfreiheit (Austria)
• Foundation Open Society – Macedonia
• FragDenStaat
• Fundacion Mujeres en Igualdad, Argentina
• Funky Citizens
• Global Data Barometer
• Global Financial Integrity
• GlobaLeaks
• Government Transparency Institute
• Helsinki Citizens’ Assembly Vanadzor /Armenia/
• Hivos
• Independent Journalists’ Association of Vojvodina
• Inštitút ľudských práv – Human Rights Institute
• Institute for Development of Freedom of Information
• Institute for Social Innovation
• Integrity Watch for Accountable Governance IWAG Sibagat Philippines
• Iraqi journalism rights defense association
• K-Monitor
• Kosovo Democratic Institute / Transparency International Kosovo
• Lithuanian NGDO Platform
• mySociety
• Natural Resource Governance Institute
• Netherlands Helsinki Committee
• Netzwerk Steuergerechtigkeit
• NGO MANS, Montenegro
• OBC Transeuropa (OBCT)
• Ökotárs – Hungarian Environmental Partnership Foundation
• Open Data Institute
• Open DRC
• Organized Crime and Corruption Reporting Project OCCRP
• Oštro
• Pan African Lawyers Union (PALU)
• Parliament Watch Italia
• Peace And Justice Alliance
• Plataforma Catalana per una fiscalitat justa, ambiental i solidària.
• Plataforma por la Justicia Fiscal
• Platform for Development Organisations – Ambrela
• Protect
• Public Official Association
• Publish What You Pay
• Publish What You Pay UK
• PWYP LIBERIA
• Romanian Academic Society
• South East Europe Media Organisation (SEEMO)
• SpeakOut SpeakUp Ltd
• Syri i Vizionit
• Tax Justice Netherlands
• Tax Justice Network
• Tax Justice Network Africa
• Tax Reconciliations – Oxford UK
• Tax Research UK
• The Coalition For Women In Journalism (CFWIJ)
• The Daphne Caruana Galizia Foundation
• The Signals Network
• Today is a new day, Institute for other studies, Slovenia
• Transcrime – Università Cattolica del Sacro Cuore (Transcrime – UCSC)
• Transparency and Accountability in Totality – FollowTaxes
• Transparency and Accountability Initiative
• Transparency International Austria
• Transparency International Azerbaijan
• Transparency International Canada
• Transparency International Czech Republic
• Transparency International Denmark
• Transparency International España (TI-E)
• Transparency International Estonia
• Transparency International Finland
• Transparency International France
• Transparency International Georgia
• Transparency International Germany
• Transparency International Ireland
• Transparency International Italia
• Transparency International Latvia
• Transparency International Lithuania
• Transparency International Macedonia
• Transparency International Netherlands
• Transparency International Portugal
• Transparency International Romania
• Transparency International Sierra Leone
• Transparency International Ukraine
• Uzbek Forum for Human Rights
• Vienna Institute for International Dialogue and Cooperaton (VIDC)
• Vouliwatch (GR)
• Whistleblowing International Network (WIN)
• Women in Media Communication Initiative (WIM) Nigeria
• Xnet
• Yemeni Observatory for Human Rights

Więcej na ten temat również w tekście Bez transparentności nie rozliczymy rosyjskich oligarchów.