Dziesięć organizacji i instytucji, w trosce o jakość debaty publicznej w obliczu zjawiska dezinformacji, opracowało Kodeks Dobrych Praktyk, który zawiera rekomendacje dotyczące skutecznej walki z dezinformacją.

Kodeks Dobrych Praktyk do pobrania

Kodeks współtworzyli eksperci Crazy Nauki, CyberDefence24, FakeHunter, Instytutu Zamenhofa, Fundacji Rozwoju Przez Całe Życie, Fundacji Nauka. To Lubię, Spider’s Web+, Stowarzyszenia Demagog, Stowarzyszenia Pravda, Stowarzyszenia Sieć Obywatelska Watchdog Polska i NASK-PIB.

Dezinformacja zagraża debacie publicznej

Jako organizacja zajmująca się prawem do informacji wielokrotnie podkreślaliśmy, iż rzetelna debata publiczna musi opierać się na informacji. Niestety zalew niesprawdzonych danych bardzo utrudnia  wyselekcjonowanie prawdziwych informacji, które mogłyby być podstawą publicznej dyskusji. Dlatego, jak podkreślają specjaliści w Kodeksie dobrych praktyk, dezinformacja zagraża publicznej debacie, także poprzez wpływanie na jej przebieg.  

Celem fałszywych komunikatów są nie tylko zwykli użytkownicy Internetu, ale  też media oraz osoby publiczne. Kodeks ma pomóc zidentyfikować potencjalne zagrożenia w polskiej infosferze oraz pomóc z nimi walczyć.

Czym jest dezinformacja?

Przekazy dezinformacyjne mogą przybierać różną formę – mogą być przekazem tekstowym lub audiowizualnym, rozpowszechnianym w sposób świadomy lub nieświadomy, oddziałującym negatywnie na odbiorców. Mogą wpływać na zmianę opinii, decyzji lub ugruntowanie określonego światopoglądu. W ich szerzeniu mogą brać udział np. trolle, boty, liderzy opinii, politycy, dziennikarze.

Kampanie dezinformacyjne mają na celu m.in. polaryzację społeczeństwa poprzez narzucanie narracji wzbudzających poczucie zagrożenia, strachu, wzmacniające tezy antynaukowe czy antagonizowanie konkretnych osób czy grup. Przykładem tego typu działań są agresywne komunikaty wobec ukraińskich uchodźców, rozbudzanie strachu przed zagrożeniem radiacyjnym czy świadome dyskredytowanie szczepionek przeciw COVID-19.

Jak walczyć z dezinformacją?

Wśród wymienianych przez ekspertów sposobów na przeciwdziałanie dezinformacji jest m.in. fact-checking, czyli szczegółowa weryfikacja informacji, np. poprzez porównywanie źródeł, sprawdzanie obrazów, weryfikację prawdziwości źródła. Istotna jest też edukacja użytkowników, która wpływa na zwiększenie kompetencji społeczeństwa w zakresie umiejętności rozróżniania informacji fałszywych od prawdziwych. Rolę w przeciwdziałaniu dezinformacji odgrywa też utrzymywanie wysokich standardów działań medialnych, czyli podawanie wyważonych, rzetelnych informacji.

Autorzy Kodeksu podkreślają również wagę zgłaszania i blokowania treści o charakterze dezinformacyjnym poprzez właściwe organy i organizacje, a także rolę platform społecznościowych. Media społecznościowe wprawdzie deklarują walkę z dezinformacją, ale w opinii ekspertów ich działania są niewystarczające. Potrzebne są regulacje na poziomie legislacyjnym, presja społeczna i transparentność platform na poziomie działania algorytmów.

Kodeks Dobrych Praktyk do pobrania.