W grudniu 2016 roku Najwyższa Izba Kontroli opublikowała raport „Spełnianie wymogów określonych dla uzdrowisk”. NIK przyjrzała się 11 uzdrowiskom i wnioski nie są optymistyczne. Przekroczone normy hałasu, brak precyzyjnych pomiarów jakości powietrza (dane ze stacji często usytuowanych daleko od uzdrowiska). Gminy uzdrowiskowe niewystarczająco dbają o środowisko i są tylko wybiórczo kontrolowane. Nadzór Ministra Zdrowia nad lecznictwem uzdrowiskowym był nieskuteczny – czytamy w raporcie – Minister nierzetelnie weryfikował spełnianie wymogów określonych dla uzdrowisk, a także nie monitorował zachowania warunków leczniczych i środowiskowych na ich obszarze.

Zdaniem NIK gminy uzdrowiskowe nie tylko nie dbają wystarczająco o środowisko, ale również nie prowadzą ewidencji wydatków z opłaty uzdrowiskowej, nie wiadomo zatem, czy przeznaczają ją zgodnie z ustawą na realizację zadań związanych z zachowaniem funkcji leczniczych uzdrowiska.  Ponadto, zasadne byłoby – w ocenie NIK – zobowiązanie gmin uzdrowiskowych do finansowania badań jakości środowiska z dochodów z tytułu opłat uzdrowiskowych i dotacji.

Korzystając z dostępu do informacji publicznej postanowiliśmy sprawdzić, jak po dwóch latach od powstania raportu wygląda kwestia monitoringu jakości powietrza w gminach uzdrowiskowych i czy gminy zaczęły prowadzić ewidencję wydatków z opłaty uzdrowiskowej.

Do wszystkich gmin uzdrowiskowych wysłaliśmy następujący wniosek o informację publiczną:

Na podstawie art. 61 ust. 1 Konstytucji RP, stowarzyszenie Sieć Obywatelska Watchdog Polska wnosi o udostępnienie następujących informacji publicznych:

1. Czy gmina w ciągu ostatnich 3 lat przeprowadzała kontrole jakości powietrza? Jeśli tak, to kto przeprowadzał dane kontrole, na czym one polegały? Prosimy również o przesłanie skanów raportów, protokołów związanych z powyższymi kontrolami.
2. Czy w ciągu ostatnich 3 lat odbywały się kontrole instytucji zewnętrznych (w tym GIOŚ i WIOŚ) dotyczące jakości powietrza w gminie? Jeśli tak, prosimy o przesłanie skanów raportów, protokołów związanych z powyższymi kontrolami.
3. Czy gmina składała po 2016 r. operat uzdrowiskowy do Ministra Zdrowia? Jeśli tak, prosimy o przesłanie go w formie skanu.
4. Czy gmina posiada własne stacje monitoringu jakości powietrza? Jeśli tak, prosimy o przesłanie wyników pomiarów z okresu: od 19 listopada do 3 grudnia 2017 roku oraz od 19 listopada do 3 grudnia 2018 roku. Jeśli nie, to czy gmina regularnie uzyskuje wyniki monitoringu powietrza ze źródeł zewnętrznych? Jeśli uzyskują Państwo wyniki ze źródeł zewnętrznych, prosimy o przesłanie wyników za okres wskazany powyżej.
5. Jakiej wysokości wpływy do budżetu gmina uzyskała z opłaty uzdrowiskowej w roku 2017 i 2018?
6. Prosimy o przesłanie ewidencji wydatków środków uzyskanych z opłaty uzdrowiskowej w 2017 i 2018 r.

W terminie odpowiedziały 22 gminy na 44. Nie wszystkie podały pełne odpowiedzi, przedłużając termin realizacji wniosku. Czekamy na pozostałe odpowiedzi, ale już teraz widać, że w kwestii ewidencji wydatków z opłaty uzdrowiskowej nic się nie zmieniło. Część gmin pisze, że nie prowadzi takiej ewidencji, ponieważ nie ma takiego obowiązku, inne przesyłają jedynie listę zadań, na realizację których przeznaczoną opłatę uzdrowiskową, bez kwot. Są to zwykle inwestycje, które mają sprawić, że na terenie uzdrowiska będzie ładniej – nowe nasadzenia, kwietniki, przycinanie drzew. Niektórzy wydają je na budowę dróg czy ich odśnieżanie. Tylko w jednym przypadku napisano, że z tych pieniędzy realizowany jest program ochrony powietrza.

A jak wygląda kwestia monitoringu jakości powietrza? Żadna gmina nie posiada własnej stacji monitoringu, natomiast w tych większych usytuowane są stacje Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Środowiska, a dane z monitoringu można zobaczyć na ich stronach internetowych, natomiast gminy na własną rękę robią bardzo niewiele, by kontrolować jakość powietrza, a w mniejszych uzdrowiskach brakuje stacji WIOŚ-u.

Wygląda na to, że NIK w swoim raporcie, w którym uwzględniła 11 gmin uzdrowiskowych, dobrze zdiagnozowała problem rzadkich kontroli WIOŚ-u w uzdrowiskach. Na 22, które nam odpowiedziały, jedynie w 4 w przeciągu ostatnich 3 lat były kontrole.

Po otrzymaniu odpowiedzi od wszystkich gmin przygotujemy raport, który zastanie opublikowany na naszej stronie.