Spotkaliśmy się pod koniec sierpnia (26 i 27 VIII 2017), aby zastanowić się, jak obywatele i obywatelki mogą wesprzeć sądy w sprawowaniu ich funkcji w demokracji. Bezpośrednią przyczyną była, budząca obawy, nowelizacja ustawy o sądach powszechnych, którą przeanalizowaliśmy przed spotkaniem.

Nasze pierwsze wnioski nie były zbyt optymistyczne. Po pierwsze na wiele pytań trudno będzie nam znaleźć obiektywną odpowiedź z powodu braku wiarygodnych danych lub wiedzy, gdzie takie dane można znaleźć. Po drugie wciąż brakuje zainteresowanych i zaangażowanych obywateli, którzy chcieliby dyskutować o zmianach i szukać najlepszych rozwiązań. Brakuje również środowiska, które mogłoby podjąć debatę na temat już istniejących rozwiązań dotyczących funkcjonowania sądownictwa.

Po podsumowaniu tego, co wydarzyło się podczas spotkania, można wyznaczyć trzy cele monitoringu

Pierwszy to zbudowanie zasobu wiedzy debatujących obywatelek i obywateli. Innymi słowy chcemy poznać informacje, które pomogą odpowiedzieć na pytanie, czy nowa ustawa stwarzająca możliwości formalnego wywierania presji na sędziów, rzeczywiście doprowadzi do takich sytuacji i jak to się ma do sytuacji sprzed reformy. Będziemy zbierać, analizować i zestawiać informacje oraz współpracować z ekspertami i ekspertkami, którzy pomogą nam zrozumieć to, co wynika z danych. Zdajemy sobie sprawę, że często trudno będzie jednoznacznie odpowiedzieć na zadane pytanie, jednak sam fakt, że będziemy mieli wiedzę, zwiększy kompetencje obywatelek i obywateli do wydawania swoich ocen.

Drugi cel to zachęcenie sądów do większej transparentności. To zadanie z kolei ma być realizowane jako konsekwencja pierwszego celu. Liczymy na to, że sądy będą odpowiadały na rodzące się w dyskusji pytania, które przecież nurtują teraz wielu Polaków. Dlatego będziemy również zachęcali sądy do publikowania tych samych informacji, które my zbieramy, na ich własnych stronach, nie do każdego przecież dotrze wiedza o naszym monitoringu. Pierwszym miejscem, w którym każda niezorientowana, ale zainteresowana osoba szuka informacji, jest zawsze strona domowa lub Biuletyn Informacji Publicznej danej instytucji. Dobrze, jeśli znajdzie tam wyczerpujące informacje dotyczące interesujących ją kwestii.

Trzeci cel to zachęcenie opinii publicznej do interesowania się sądami. Tu z kolei sporo zobowiązań ciąży na uczestnikach i uczestniczkach monitoringu. Chodzi o to, by docierać z wypracowaną wiedzą do jak najszerszych kręgów społecznych, w sposób adekwatny dla danej grupy. Podczas spotkania roboczo rozmawialiśmy o lokalnych społecznościach, studentach, dziennikarzach, seniorach, młodych ludziach i Polonii. Wynikało to z tego, z jakimi grupami identyfikowały się osoby uczestniczące.

Co konkretnie planujemy?

Rozpoczynamy od poinformowania Prezesów Sądów o prowadzonym monitoringu [Planowany list do prezesów sądów]

Przygotujemy też krótkie opracowania pozwalające lepiej zrozumieć funkcjonowanie sądu. To nie będzie wyczerpujące kompendium wiedzy, raczej podręczna ściągawka dla tych wszystkich, którzy na co dzień nie mają kontaktu z tą instytucją. Niebawem na stronie www.watchdogportal.pl spodziewajcie się informacji w dziale Wymiar sprawiedliwości. W słowniku znajdą się hasła związane z ostatnimi reformami w sądownictwie, np. „Kim jest asesor?”; „Kim jest dyrektor w sądzie?”. W definicjach uwzględnimy też spojrzenie pod kątem ostatnich zmian w wymiarze sprawiedliwości.

Przygotujemy także  informację o tym, jakie dane o sądownictwie i na jakim poziomie ogólności znajdziemy w różnych instytucjach publicznych.

Wyślemy wnioski o informację do sądów i innych zidentyfikowanych instytucji – jak Ministerstwo Sprawiedliwości czy Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, aby uzyskać dane, które są potrzebne do oceny sytuacji i będziemy Was zapraszać do wspólnej analizy odpowiedzi. [Treść planowanego wniosku do sądów].

Będziemy szukać sposobów na zainteresowanie sądami mieszkańców i mieszkanek mniejszych miast, w których znajdują się sądy rejonowe. Jeśli macie pomysły, piszcie i mówcie.

Będziemy współpracować z ekspertami, którzy pomogą nam interpretować otrzymane dane, pokażą, na jakie niuanse warto zwracać uwagę, jak pewne stwierdzenia artykułowane przez polityków mogą wpływać na faktyczną ochronę praw człowieka.

Różnorodność inicjatyw

Ważnym elementem naszego spotkania było też poznanie się różnych środowisk i wymiana informacji, jakie działania wokół sądów są planowane. Dzięki temu wzajemnie możemy korzystać ze swojej pracy. Nasze wstępne „zmapowanie” będzie dostępne na stronie watchdogportalu. Tam też będziemy informować o tym, co dzieje się w różnych inicjatywach.

Chcielibyśmy, żeby w  efekcie tych działań wszyscy byli lepiej poinformowani i skłonni interesować się działaniami polityków wokół sądów, działaniami sądów na rzecz zmian, a także rozumieć sądy jako jedną z wielu ważnych lokalnych instytucji. Spodziewamy się, że praca nad tematem zajmie nam przynajmniej półtora roku, dlatego na podsumowanie całości przedsięwzięcia przyjdzie nam zapewne czekać do początku 2019 roku.

Zapraszamy do wspólnej pracy. Zadania do wykonania to:

• analiza danych (tu obywatele mają największe kompetencje i chętnie zbierzemy grupę osób, które chcą przekształcać dane z maili do formatu maszynowego);
• tworzenie z nami prawniczego słownika (tu zapraszamy osoby mające wiedzę na ten temat);
• interpretowanie danych (tu zapraszamy ekspertki i ekspertów, którzy powiedzą np. czy wzrost szybkości procedowania spraw to naprawdę dobry wskaźnik właściwego działania sądów);
• w przyszłości praca nad rozwojem systemu analiz orzeczeń sądowych i połączenia wiedzy z monitoringu z wiedzą z orzecznictwa (potrzebni informatycy);
• praca ze społecznością lokalną i różnymi grupami ludzi, których warto zainteresować bądź to monitoringiem bądź jego wynikami, dziennikarzy, którzy chcieliby korzystać z zebranych danych.

Wszystkie zainteresowane osoby zapraszamy do kontaktu pod adresem e-mail biuro@siecobywatelska.pl.

***

Warto dodać, że spotkanie zostało zorganizowane dzięki temu, iż wiele i wielu z Was zdecydowało się na przekazanie nam 1% Waszego podatku. Mogliśmy więc elastycznie zareagować na nową sytuację.

Pamiętajcie o tym, wspierając organizacje!

Nie trzeba czekać kolejny rok, by wesprzeć sprawę jawności, debaty publicznej czy sądów. W każdej chwili możesz przekazać darowiznę. Najprościej skorzystać z mechanizmu znajdującego się pod tekstem lub zajrzeć do działu Wspieraj nas