Dziś odbywa się konferencja pn. „Adwokatura w obronie praw człowieka”. Przy tej okazji przypomnieliśmy o tym, że jednym z praw człowieka jest prawo do informacji. Zwróciliśmy także uwagę na dwa problemy.

Podczas zorganizowanej przez Naczelną Radę Adwokacką konferencji wystąpią m.in. adw. Andrzej Zwara (Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej), prof. Marek Safjan (sędzia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej), prof. Ewa Łętowska (była Rzeczniczka Praw Obywatelskich, sędzia Trybunału Konstytucyjnego w stanie spoczynku) czy dr Adam Bodnar (Rzecznik Praw Obywatelskich).

W wystąpieniu Sieci Watchdog zwróciliśmy uwagę na dwie kwestie:

Czy profesjonalny pomocnik może pomagać w ukrywaniu informacji?

Nie jest nowością, że stosowanie przepisów dotyczących dostępu do informacji publicznej budzi wątpliwości prawne profesjonalnych pełnomocników. Można to zrozumieć zwłaszcza wówczas, gdy wyroki sądów w niektórych sobie przeczą.

Jednakże w naszej działalności spotykamy się niekiedy z przykładami podmiotów, które choć podlegają obowiązkowi jawnego działania, to uporczywie unikają realizowania tego obowiązku. Przy czym w tych wyjątkowych przypadkach nie chodzi o toczenie sporów wynikających z wątpliwości prawnych, ale o coś więcej – celowe działanie, nakierowane na nieudostępnienie informacji. Zdarza się także, że w działaniach na rzecz utrudnienia przekazania informacji podmioty te wspierają profesjonalni pełnomocnicy, zwłaszcza adwokaci i radcy prawni.

Jest oczywiste, że celem podejmowanych przez adwokatów czynności zawodowych jest ochrona interesów klienta. Oczekujemy jednak, że ochrona interesów klienta – zwłaszcza podmiotu publicznego (bo te podlegają jawności) – nie będzie prowadziła do naruszenia wolności i praw człowieka i obywatela.

Z tego powodu zdecydowaliśmy się na wystąpienie, uwrażliwienie na ten problem i przypomnienie, że prawo do informacji to prawo człowieka, co podkreśla Europejski Trybunał Praw Człowieka.

Czy adwokaci zaskarżą ustawę o dostępie do informacji publicznej do TK?

W styczniu 2016 r. Naczelna Rada Adwokacka upoważniła Prezydium NRA do złożenia do TK wniosku o zbadanie zgodności z konstytucją ustawy o dostępie do informacji publicznej. Obawiamy się, że wniosek ten może dotyczyć zakwestionowanie podlegania samorządów zawodowych (w tym samorządu zawodowego adwokatów) obowiązkom informacyjnym, unormowanym w ustawie o dostępie do informacji publicznej, w tym obowiązkowi udostępniania informacji na wniosek.

Nasza obawa wynika z tego, że organy samorządu zawodowego adwokatów (jak i innych wolnych zawodów) już wielokrotnie były stronami postępowań sądowych o udostępnienie informacji publicznej (m.in. orzeczeń dyscyplinarnych) i wielokrotnie postępowania te przegrywały.

W wystąpieniu podkreśliliśmy, że jawne działanie samorządów zawodowych ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia realizacji konstytucyjnego prawa do informacji publicznej. Jest to także element fundamentalnej w demokratycznym państwie prawa zasady jawności sfery publiczne, natomiast jawne działanie adwokatury (i innych samorządów zawodowych) jest niezbędne do budowania zaufania społecznego.