Tłumiąc krytykę – jak pozwy sądowe przeciw aktywistom działającym w interesie publicznym zagrażają europejskiej demokracji. Raport koalicji CASE o SLAPP w Europie. Więcej o pozwach tego typu można przeczytać tutaj.

Raport w języku angielskim

Poniżej kilka najważniejszych informacji nt. raportu:

Jak wynika z raportu, liczba strategicznych procesów sądowych przeciwko partycypacji publicznej (Strategic Lawsuits Against Public Participation – SLAPP) rośnie w całej Europie. Raport Tłumiąc krytykę: jak SLAPPy zagrażają europejskiej demokracji  opiera się na ponad 500 przypadkach SLAPP z 30 krajów w całej Europie.

We wszystkich krajach objętych niniejszym badaniem w sprawach SLAPP pozywający nadużywają istniejących przepisów w celu zastraszania i nękania tych, którzy zabierają głos i aktywnie uczestniczą w przestrzeni obywatelskiej – dziennikarzy, sygnalistów, aktywistów, grup rzeczniczych, naukowców i innych strażników publicznych. CASE podkreśla, że ​​ten raport nie jest wyczerpującym badaniem przypadków SLAPP w Europie – rzeczywisty zakres problemu może być większy niż to, co udało się do tej pory udokumentować. W raporcie przedstawiono ogólny przegląd SLAPP w Europie oraz wspólne trendy i wzorce, które można zidentyfikować w opisanych przypadkach.

Raport ma kluczowe znaczenie dla naszego kraju, ponieważ przedstawia sytuację polskich aktywistów, watchdogów i dziennikarzy w szerszym kontekście. Dane pokazują na przykład, że najwięcej spraw typu SLAPP odnotowano w Polsce. Z kolei Malta jest krajem o największej liczbie spraw SLAPP zgłoszonych na mieszkańca. Podkreśla to pilną potrzebę, aby kraje europejskie wdrożyły silne, precyzyjne i skuteczne przepisy anty-SLAPP.

Z przeprowadzonej analizy wynika, że:

• SLAPP są zjawiskiem paneuropejskim, które należy rozwiązać, odnosząc się zarówno do spraw krajowych, jak i transgranicznych;
• tym, co wyróżnia pozew SLAPP od innych pozwów, jest to, że celem powoda jest zablokowanie działań lub słów, które padły w debacie publicznej;
• wspólnym czynnikiem we wszystkich sprawach SLAPP jest nadużywanie istniejących przepisów w celu zastraszania i nękania tych, którzy zabierają głos i aktywnie uczestniczą w przestrzeni obywatelskiej – dziennikarzy, sygnalistów, aktywistów, grup poparcia, naukowców i innych strażników publicznych;
• liczba spraw SLAPP w Europie rośnie z roku na rok, przy czym najwyższą liczbę odnotowano w 2021 r., a następnie w 2020 r. i 2019 r.;
• sprawy SLAPP występują zarówno w krajach o silnych demokracjach, a także tych, w których występują obawy dotyczące praworządności;
• SLAPP wpływają na wiele sektorów, od ochrony środowiska po edukację i rzecznictwo antykorupcyjne;
• Największą liczbę spraw na mieszkańca stanowiły sprawy wniesione na Malcie; zamordowana dziennikarka Daphne Caruana Galizia była najczęściej atakowaną osobą – mamy nadzieję, że państwa podejmą działania, by taka sytuacja nigdzie więcej się nie powtórzyła.

Raport ma na celu informowanie o wysiłkach rzeczniczych i kampanii skierowanych do ustawodawców w całej Europie, którzy badają wprowadzenie środków mających na celu skuteczne zaradzenie nadużyciom SLAPP.

Analiza raportu opiera się przede wszystkim na zbiorze danych udostępnionych przez poradnię prawa z Amsterdamu (ALC), przez kilka lat mapującą sprawy, które potencjalnie stanowią pozwy SLAPP w kontekście europejskim. W swoich badaniach różne grupy studentów ALC zidentyfikowały wspólne warunki, które powodują powstawanie SLAPP w całej Europie. ALC są częścią Wydziału Prawa Uniwersytetu Amsterdamskiego (UvA).