Strategiczne pozwy przeciwko partycypacji publicznej (SLAPP) to jedno z bardziej skutecznych narzędzi tłumienia debaty oraz selekcjonowania informacji, które mają dotrzeć do obywatelek i obywateli. Jak sprawić, by niewygodne dla władz czy korporacji tematy mogły zaistnieć w społecznej świadomości? Jak wspierać dziennikarzy, sygnalistów, obrońców praw człowieka? Do 10 stycznia 2022 trwają konsultacje zorganizowane przez Komisję Europejską, w których można się wypowiedzieć na powyższe tematy.

Jak pomóc?

Obecnie można się włączyć na dwa sposoby:

• biorąc udział w konsultacjach – wystarczy wypełnić formularz pod tym linkiem.
• podpisując petycję skierowaną do Komisji Europejskiej – pisaliśmy o tym w tekście Dość uciszających pozwów – podpisz petycję. Petycję znajdziecie pod tym linkiem.

Dlaczego?

Rządy i korporacje wysyłają często przeciw pojedynczym dziennikarzom czy aktywistom wyspecjalizowane firmy prawnicze, które bronią dobrego imienia skorumpowanych i uwikłanych w ciemne interesy. Ofiarami padają też sygnaliści, gdyż sprawcy liczą na wywołanie efektu mrożącego lub zdyskredytowanie osób nagłaśniających nieprawidłowości. Ludzie władzy bez wahania wykorzystują swoją pozycję, władzę i wpływy, a czasami posuwają się jeszcze dalej, by informacje o ich działaniach nie dotarła do opinii publicznej.

Jednym z najbardziej głośnych i równocześnie najtragiczniejszych przykładów jest sprawa Daphne Caruany Galizii – maltańskiej dziennikarki, która wielokrotnie pisała o korupcji w tamtejszym rządzie. Opisywane przez nią sprawy doprowadziły do przedterminowych wyborów na Malcie w 2017 roku. Nim zginęła na skutek wybuchu bomby podłożonej w samochodzie, wytoczono jej 47 spraw typu SLAPP.

Komu pomogę?

W Polsce sprawy tego typu to najczęściej pozwy z art.212 kodeksu karnego, tzw. zniesławienie lub o naruszenie dóbr osobistych. W mijającym roku media donosiły o sprawach wytaczanych przez gminy i powiaty, które znalazły się w Atlasie Nienawiści. Innym z przykładów była sprawa wytoczona przeciwko naszej członkini i pracownicy – Alinie Czyżewskiej, która nagłaśniając sprawę nieprawidłowości w konkursie na dyrektora Muzeum Opolskiego, miała naruszyć dobra osobiste województwa opolskiego. Z takimi sprawami borykają się często lokalni dziennikarze np. Tygodnika Zamojskiego czy Wspólnoty Łęczyńskiej.

Co wydarzyło się do tej pory?

11 listopada Parlament Europejski przyjął rezolucję wzywającą Komisję Europejską do podjęcia działań w sprawie SLAPP-ów. Europarlamentarzyści wyrazili zaniepokojenie finansowaniem SLAPP-ów z budżetów państwa w krajach należących do UE. Podkreślono, że dotychczas żaden kraj członkowski nie uchwalił przepisów przeciwko SLAPP. W rezolucji parlament wzywa Komisję Europejską do reformy prawa cywilnego i karnego. Zaproponowano także, by sądy mogły na jak najwcześniejszym etapie oddalać powództwa (z urzędu lub na wniosek pozwanego). Powstać miałby także fundusz wspierający pomoc prawną dla pozwanych osób i organizacji, można by z niego finansować także pomoc psychologiczną. Rezolucja zwraca również uwagę na fakt, że Rada Europy i OBWE wzywają do depenalizacji zniesławienia (art.212 kodeksu karnego).