Oświadczenie organizacji społecznych w sprawie przejęcia urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich przez większość sejmową

Jako przedstawiciele organizacji społecznych sprzeciwiamy się wrogiemu przejęciu urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich przez rządzącą większość parlamentarną. Nie akceptujemy de facto rozstrzygania o naszych prawach i wolnościach przez politycznie zależny trybunał Julii Przyłębskiej, lekceważenia w jego pracach podstawowych zasad rzetelnego procesu, w tym kwestii niezależności i bezstronności sędziów.

Przyjęty wczoraj przez trybunał pogląd stanowi kolejny przykład zawłaszczania państwa przez partię władzy, podkopywania fundamentów demokracji i obchodzenia przepisów Konstytucji w myśl zasady: po nas choćby potop.

Przepisy Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej nie sprzeciwiają się kontynuowaniu misji Rzecznika Praw Obywatelskich do czasu wyboru jego następcy. Wartości ujęte w preambule Konstytucji i jej zasadach ustrojowych, takie jak ciągłość funkcjonowania władz publicznych, zaufanie obywateli do państwa, a także troska o to, by podstawowe prawa i wolności obywatela nie były łamane, wymagają wręcz, aby urząd ten do czasu wyboru następcy pełniony był w niezależny sposób przez osobę, która uprzednio uzyskała demokratyczny mandat.

Przyjęty przez trybunał Julii Przyłębskiej standard przeciwny powoduje, że wszyscy tracimy obrońcę. Najbardziej zmiana ta dotknie osoby, dla których w ostatnich latach urząd RPO był główną ostoją i orędownikiem ich praw. Najmocniej odczują ją więc osoby z różnych względów narażone na wykluczenie: osoby z mniejszych miejscowości, starsze, z niepełnosprawnościami, w kryzysie bezdomności, należące do mniejszości, w tym  szczególnie mniejszości seksualnych, osoby przebywające w ośrodkach odosobnienia. Tylko w 2020 roku o ochronę w sprawach indywidualnych do Biura Rzecznika zwrócono się ponad 72 tysiące razy. W świetle ostatnich wydarzeń Polska utraci także ważny ośrodek upominania się o prawa kobiet.

Jako społeczeństwo obywatelskie tracimy również istotny ośrodek debaty społecznej, miejsce poruszania zapomnianych lub lekceważonych problemów, wykuwania nowych pomysłów i rozwiązań. Jedną z ostatnich płaszczyzn, na których mogły spotkać się osoby o odmiennych poglądach, z szacunkiem szukające wspólnych rozwiązań dostrzeżonych przez siebie problemów.

Decyzja trybunału to także bezpośrednie zagrożenie dla kilkuset osób pracujących w Biurze RPO. Ryzyko czystek, zamachu na ich niezależność i zachowań znanych z innych instytucji przejmowanych w podobny sposób. W tych trudnych chwilach solidaryzujemy się ze wszystkimi pracującymi w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich. Chcemy im wszystkim, a także odchodzącemu Rzecznikowi podziękować za trud pracy na rzecz przestrzegania praw człowieka w Polsce. 

Jednocześnie domagamy się, aby wybory nowego Rzecznika Praw Obywatelskich odbyły się w zgodzie z przepisami Konstytucji. Wszelkie próby mianowania osoby pełniącej  obowiązki rzecznika  z pominięciem Sejmu i Senatu uznamy za obejście przepisów ustawy zasadniczej.

Zwracamy się do społeczności międzynarodowej o monitorowanie działań rządzącej większości parlamentarnej podejmowanych w tym względzie.

Lista organizacji podpisanych pod oświadczeniem

  1. Akcja Demokracja
  2. Archiwum Osiatyńskiego
  3. Centrum Inicjatyw Społecznych w Gliwicach
  4. Centrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych CRIS
  5. Edukacyjna Fundacja im. Romana Czerneckiego
  6. Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny
  7. Forum Darczyńców w Polsce
  8. Forum Unia Młodych
  9. Fundacja “Przestrzeń dla Edukacji”
  10. Fundacja “Z uśmiechem przez życie”
  11. Fundacja 360!
  12. Fundacja Akademia Młodych Głuchych
  13. Fundacja Aktywności Lokalnej
  14. Fundacja Autonomia
  15. Fundacja Bęc Zmiana
  16. Fundacja Centrum im. prof. Bronisława Geremka
  17. Fundacja Centrum Przedsiębiorczości i Innowacji 50+
  18. Fundacja Chustka
  19. Fundacja Cicha Tęcza
  20. Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi
  21. Fundacja dla Polski
  22. Fundacja Dobra Wola
  23. Fundacja Domu Baudouina
  24. Fundacja Edukacji Prawnej “Iustitia”
  25. Fundacja Ekologiczna “Zielona Akcja”
  26. Fundacja Forum Obywatelskiego Rozwoju
  27. Fundacja Frank Bold
  28. Fundacja Głuchych Zacisze
  29. Fundacja Idealna Gmina
  30. Fundacja im. Stefana Batorego
  31. Fundacja Jagoda im. Jagody Pachota
  32. Fundacja Kultura Liberalna
  33. Fundacja Kultury Chrześcijańskiej Znak
  34. Fundacja Liberte!
  35. Fundacja Machina Zmian
  36. Fundacja Miasto Obywatelskie Lubartów
  37. Fundacja Mundus Cantat
  38. Fundacja MY Pacjenci
  39. Fundacja na Rzecz Praw Ucznia
  40. Fundacja na rzecz Równości i Emancypacji STER
  41. Fundacja na rzecz Wolnomyślicieli
  42. Fundacja Najpierw Mieszkanie Polska
  43. Fundacja Nowe Centrum
  44. Fundacja Ośrodek Kontroli Obywatelskiej OKO
  45. Fundacja Ośrodka KARTA
  46. Fundacja Panoptykon
  47. Fundacja Parent Project Muscular Dystrophy
  48. Fundacja Patria
  49. Fundacja Pełna Życia
  50. Fundacja Pole Dialogu
  51. Fundacja Pomocy Osobom Niepełnosprawnym oraz Dzieciom i Młodzieży Auxilium
  52. Fundacja Pomorskie Centrum Psychotraumatologii
  53. Fundacja Przemijanie
  54. Fundacja Res Publica
  55. Fundacja Rodzić po Ludzku
  56. Fundacja Rokoko
  57. Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego
  58. Fundacja Samodzielność od Kuchni
  59. Fundacja Serce Miasta
  60. Fundacja Stocznia
  61. Fundacja Szkoła z Klasą
  62. Fundacja trzeci.org
  63. Fundacja w Stronę Dialogu
  64. Fundacja W Związku Z Rakiem
  65. Fundacja Wiara i Tęcza
  66. Fundacja Wolność od Religii
  67. Fundacja WWF Polska
  68. Fundusz Lokalny Masywu Śnieżnika
  69. Greenpeace Polska
  70. Grupa Ponton
  71. Helsińska Fundacja Praw Człowieka
  72. Inicjatywa obywatelska “Chcemy całego życia!”
  73. Instytut Spraw Publicznych
  74. Janowskie Stowarzyszenie Niesienia Pomocy Humanus
  75. Kaliska Inicjatywa Miejska
  76. Kampania Przeciw Homofobii
  77. Komitet Obrony Demokracji
  78. Krakowski Instytut Prawa Karnego Fundacja
  79. Krytyka Polityczna (Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego)
  80. Międzynarodowy Instytut Społeczeństwa Obywatelskiego
  81. Mussszelka
  82. Obywatele Kultury
  83. Oddział Wielkopolski Stowarzyszenia Zastępczego Rodzicielstwa
  84. Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych
  85. Ogólnopolski Strajk Kobiet
  86. „Otwarta Rzeczpospolita” Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii
  87. Polska Fundacja im. Roberta Schumana
  88. Polski Instytut Praw Człowieka i Biznesu
  89. Polskie Towarzystwo Turystyczno – Krajoznawcze, Oddział w Żyrardowie
  90. Rada Konsultacyjna przy Ogólnopolskim Strajku Kobiet
  91. Sieć Obywatelska Watchdog Polska
  92. Siedleckie Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera
  93. Stowarzyszenie Amnesty International
  94. Stowarzyszenie Biskupia Górka
  95. Stowarzyszenie Cała Naprzód
  96. Stowarzyszenie Dialog Społeczny
  97. Stowarzyszenie Homo Faber
  98. Stowarzyszenie im. Prof. Zbigniewa Hołdy
  99. Stowarzyszeniu Inicjatywa Dąbrowska
  100. Stowarzyszenie Interwencji Prawnej
  101. Stowarzyszenie Klon/Jawor
  102. Stowarzyszenie Kobiety Filmu
  103. Stowarzyszenie Lepszy Świat
  104. Stowarzyszenie Młodych Naukowców
  105. Stowarzyszenie na Rzecz Osób LGBT Tolerado
  106. Stowarzyszenie Nasze Imaginarium
  107. Stowarzyszenie NOMADA
  108. Stowarzyszenie Forum Odpowiedzialnego Biznesu
  109. Stowarzyszenie Oświata Polska
  110. Stowarzyszenie Plac Solidarności
  111. Stowarzyszenie RAZEM DLA KONARZEWA
  112. Stowarzyszenie Rozwoju Gminy Kaliska
  113. Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Śmiałowice
  114. Stowarzyszenie SZERSZE HORYZONTY
  115. Stowarzyszenie TAK Trójmiejska Akcja Kobieca
  116. Stowarzyszenie Tarnowska Rospuda
  117. Stowarzyszenie Wielokulturowy Kraków
  118. Stowarzyszenia Wiosna bez Barier
  119. Stowarzyszenie Wspólne Wójtowo
  120. Stowarzyszenie Zachodniopomorskie Smaki
  121. Stowarzyszenie Zielone Dzieci
  122. Świętokrzyskie Centrum Inicjatyw Społeczno-Kulturalnych
  123. Towarzystwo Dziennikarskie
  124. Towarzystwo Miłośników Ziemi Zalewskiej
  125. Towarzystwo Muzyczne Ziemi Proszowickiej
  126. Wielka Koalicja za Równością i Wyborem
  127. Wodzisławski Uniwersytet Trzeciego Wieku
  128. Wolne Sądy
  129. Żydowskie Stowarzyszenie Czulent

 

 

Pomóż jawności i naszej niezależności!

Komentarze

  1. Adam Kopciński-Galik

    Jeśli w państwie afrykańskim (np. w Demokratycznej Republice Konga) organ konstytucyjny np. prezydent pełni funkcję dłużej niż przewiduje konstytucja, bo nie ogłoszono wyborów i nie wybrano nowego prezydenta, to wtedy obowiązuje wersja “praworządnych demokratów”, że nie ma prawa dalej pełnić tej funkcji, że łamana jest konstytucja.

    Ale gdy to samo dzieje się w Europie i w Polsce (na marginesie, praktyka, na którą powoływał się rzecznik nie jest źródłem prawa), gdy ktoś pełni funkcje dłużej niż na czas kadencji, to wtedy konstytucja nie jest łamana.

    Kierując się tą logiką, o rzekomej dopuszczalności przedłużania kadencji konstytucyjnych organów władzy, PiS mógłby nie ogłaszać wyborów na prezydenta, dzięki temu kadencja Andrzeja Dudy trwałyby dłużej niż przewiduje konstytucja.

    Czy wówczas też byście mówili, że kadencja prezydenta powinna być przedłużona, bez względu na to co mówi konstytucja?

    Np. można by odwołać marszałek Sejmu (albo sama by się zrzekła funkcji), następnie Sejm nie wybrałby nowego marszałka, który mógłby ogłosić wybory (art. 128 ust. 2 konstytucji stanowi, że “Wybory Prezydenta Rzeczypospolitej zarządza Marszałek Sejmu”)… i w konsekwencji Andrzej Duda rządziłby dłużej niż przewiduje Konstytucja?

    No nie. TK orzekł dziś, że nie tylko RPO, ale i inne organy konstytucje, mają pełnić funkcje tylko w granicach ich kadencji.

    Proszę o wyjaśnienie waszego prawnika i prezesa Szymona Osowskiego, czy jego zdaniem także kadencja prezydenta mogłaby być przedłużana?

    1. Michał Zemełka

      Szukasz tutaj uporczywie analogii z prezydentem. Tymczasem warto doczytać dokładnie Konstytucję i zwrócić uwagę na nieprzypadkowe różnice między prezydentem a RPO w dyskutowanym tutaj aspekcie.

      W przypadku prezydenta w art. 127 i 128 mowa jest o “kadencji”, której rozpoczęcie określone zostało, co do dnia. Również co do dnia rozpisano tam zasady wyboru nowego prezydenta.

      Ponadto Konstytucja reguluje procedurę powołania zastępcy w sytuacjach, kiedy prezydent nie może sprawować urzędu. Jednym z takich przypadków jest stwierdzenie nieważności wyborów nowego prezydenta, albo nowy prezydent nie objął by urzędu z innych przyczyn. Wówczas jego rolę przejmuje Marszałek Sejmu (art. 131).

      W świetle przepisów Konstytucji nie jest możliwa sytuacja niezorganizowania wyborów “w porę”, przy jednoczesnym naturalnym wygaśnięciu kadencji, nie opisano tam dokładnie takiego przypadku. Jednak w świetle omawianych przepisów wygląda, że gdyby taka sytuacja zaistniała, to bliższe Konstytucji byłoby tymczasowe scedowanie obowiązków na Marszałka Sejmu, niż przedłużenie kadencji prezydenta. Aczkolwiek oba rozwiązania miałby zapewne swoich zwolenników i przeciwników.

      Wyraźniej inaczej jest to uregulowane w przypadku RPO (art. 208-212), gdzie nigdzie nie pada słowo “kadencja” a zasady wyboru nowego nie są precyzowane co do dnia. Ponadto nie ma tam opisanej procedury zastępcy. Uznano wyraźnie, że nie ma potrzeby zastępowania RPO, nie ma scenariusza, w którym byłoby to konieczne.

      Więc TAK, z Konstytucji wynika, że okres pełnienia funkcji przez RPO może ulec wydłużeniu niejako siłą rzeczy, bo (w odróżnieniu od prezydenta):
      – nie jest “kadencyjny”,
      – nie jest regulowany “co do dnia”
      – nie opisano procedury “zastępcy”

      Należy więc bez wątpliwości domniemywać, że skoro z jakiegoś powodu parlament nie wybrał nowego RPO to jest wyłącznie problem parlamentu a nie urzędującego rzecznika, któremu nie pozostaje wówczas nic innego, jak robić dalej swoje, albo zrezygnować, ale to jest jego swobodna decyzja.

      Kiedy na Facebooku napisałeś to samo, co teraz tu w powyższym komentarzu , to ja myślałem na początku, że Ty tak na poważnie wywodzisz i że warto rozważyć Twoją perspektywę, spróbować zrozumieć i może coś z tego wyciągnąć. W toku “dyskusji” nabrałem jednak wrażenia, że gdyby analogiczna sytuacja dotyczyła RPO, którego byłbyś zwolennikiem, to z takim samym zacietrzewieniem przywoływałbyś teraz stanowiska ekspertów opowiadających się za wersją, że sprawowanie funkcji do czasu wyboru nowego RPO jest jak najbardziej konstytucyjne. Mylę się?

      1. Adam Kopciński-Galik

        Odpowiedź jest nie na temat oraz NIE od osoby, którą prosiłem.

        Piszesz jakieś elaboraty zasypując bezzasadnymi argumentami nie na temat, że to marszałek sejmu ma zastąpić prezydenta, w przypadku gdy jego kadencja się skończy, a nie zostanie wybrany nowy.

        Ale przecież ja wyraźnie piałem o przypadku, gdy MARSZAŁEK sejmu NIE ZOSTANIE WYBRANY przez sejm, zatem NIE będzie takiej osoby, która mogłaby zastąpić prezydenta ANI osoby która mogłaby ogłosić wybory prezydenta.

        Reszta Twoich wywodów to rażące naruszanie zasady z art. 7 konstytucji, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w graniach prawa.

        Skoro w konstytucji NIE MA NIC na temat możliwości wydłużania działania danego organu ponad okres, o którym mówi konstytucja, to nie można sobie takiej kompetencji domniemywać. Wielokrotnie o tym przypominały TK, SN czy NSA.

        Podobnie naciągane są Twoje argumenty, że skoro

        w art. 209 konstytucji jest mowa, że
        “Rzecznik Praw Obywatelskich jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu,
        na 5 lat”

        ale nie użyto magicznego dla Ciebie słowa zaklęcia “kadencja”,

        to automatycznie wg Ciebie oznacza, że przepis ten ma być traktowany dowolnie, że rzecznik może być na stanowisku dłużej niż 5 lat.

        Konstytucja nigdzie tak nie stanowi.

        Naród i posłowie mieli możliwość przyjęcia takiej konstytucji, w której zapisano by możliwość wydłużania okresu, na jaki wg konstytucji powołany jest dany organ.

        Nie zrobiono tego.

        Zrobiono to natomiast w przypadku sejmu, senatu czy rady ministrów.

        art. 98 „Kadencje Sejmu i Senatu rozpoczynają się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i trwają do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji”;

        art. 162 ust. 3 „Prezydent Rzeczypospolitej, przyjmując dymisję Rady Ministrów, powierza jej dalsze sprawowanie obowiązków do czasu powołania nowej Rady Ministrów”

        W przypadku prezydenta czy rzecznika praw obywatelskich konstytucja nie dała takiej możliwości.

        Co to reszty Twoich prymitywnych i kłamliwych uwag personalnych, nie będę na nie reagować. Argument ad personam pada w dyskusji, gdy adwersarz nie ma lub nie potrafi merytorycznie nic odpowiedzieć.

        1. Michał Zemełka

          Do całości szkoda się odnosić, bo przecież nie mnie pytałeś, podobno nie na temat, ad personam, kłamliwe uwagi i tak dalej. Zresztą Twoja odpowiedź jest w dużej części jakby bez związku z sednem mojego wywodu, więc nie będę zbaczał z tematu. Jedna tylko rzecz mnie szczególnie zastanawia:

          Piszesz: “Reszta Twoich wywodów to rażące naruszanie zasady z art. 7 konstytucji, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w graniach prawa.”

          Wskaż zatem przepis Konstytucji, który pozwala zostawić wakat na stanowisku RPO. Bo ja widzę, że wyraźnie napisane jest: “Rzecznik Praw Obywatelskich jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu, na 5 lat.”
          I prócz tego nie ma żadnego przepisu, który pozwala z jakiegoś powodu uchylić się od tego obowiązku.

          Dlaczego więc po upływie 5 lat Sejm za zgodą Senatu nie powołał następcy? Jak to się ma do art. 7? Tutaj rozumiem nie obowiązuje, tylko tam, gdzie wygodnie?

          Uprzedzając argumentację opartą na non sequitur, sugeruję zastanowić się nad jej konsekwencjami. Bo jeśli przyjmiemy, że z artykułów Konstytucji dot. RPO nie wynika konieczność powołania następcy w terminie 5 lat, to znaczy, że równie dobrze mogliby nie powoływać nowego wcale, nigdy, racja?

          1. racjonalista

            CZY i JAK podpisanci, rozumieją stosowanie zasady racjonalności prawodawcy w sprawie
            której, głos dają ?

          2. Adam Kopciński-Galik

            Powtórzę Ci, jeżeli wciąć nie dotarło i masz problem ze zrozumieniem.

            Od pierwszego komentarza wyraźnie piałem o przypadku, „gdy MARSZAŁEK sejmu NIE ZOSTANIE WYBRANY przez sejm, zatem NIE będzie takiej osoby, która mogłaby zastąpić prezydenta ANI osoby która mogłaby ogłosić wybory prezydenta”.

            Na przedstawiony przeze mnie scenariusz gdy NIE MA MARSZAŁKA SEJMU, Ty odpowiadasz sobie, że “bliższe Konstytucji byłoby tymczasowe scedowanie obowiązków [prezydenta] na MARSZAŁKA SEJMU, niż przedłużenie kadencji prezydenta”. Nie widzisz niedorzeczności swojej odpowiedzi?

            Zanim zaczniesz ponownie czynić absurdalne zarzuty i wywody na nieistniejące pytania, że moja odpowiedź jest bez związku z sednem Twojego wywodu, to wróć jeszcze raz do początku.

            Co do kolejnego Twojego naiwnego pytania:

            „Dlaczego więc po upływie 5 lat Sejm za zgodą Senatu nie powołał następcy? Jak to się ma do art. 7?”

            to opisywałem to już Ci wcześniej na Facebooku Aliny Czyżewskiej.

            Przede wszystkim posłowie i senatorowie nie mają żadnego obowiązku przymusowo głosować nad jakąś kandydaturą.

            Art. 104, 105 (108) konstytucji stanowią, że ”Posłowie (Senatorowie) są przedstawicielami Narodu. Nie wiążą ich instrukcje wyborców. że Poseł (Senator) nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za swoją działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu poselskiego ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu. Za taką działalność poseł odpowiada wyłącznie przed Sejmem (Senatem)”.

            Odpowiadając teraz na Twoje pytanie: „Dlaczego więc po upływie 5 lat Sejm za zgodą Senatu nie powołał następcy? Jak to się ma do art. 7?”

            Sejm nie powołał za zgodą senatu rzecznika praw obywatelskich, bowiem sejm z senatem nie mogą dojść do porozumienia.

            Nie wynika z tego w żaden sposób, że sejm i senat nie działa na podstawie i w graniach prawa.

            Wręcz przeciwnie. Senat korzysta ze swojego prawa do niewyrażenia zgody na powołanie wskazanego przez sejm rzecznika, na co pozwala mu konstytucja. Bowiem konstytucja nie nakazuje Senatowi obowiązkowego, mechanicznego udzielenia zgody, wskazuje jedynie że wymagana jest zgoda Senatu.

            Naruszeniem art. 7 konstytucji miało by miejsce wówczas, gdyby sejm i senat w ogóle nie podejmowali jakichkolwiek działań zmierzających do wyboru rzecznika praw obywatelskich.

            Jednak takie działania są podejmowane. Sejm i senat wykonują art. 209 konstytucji tj, że “Rzecznik Praw Obywatelskich jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na 5 lat”, bowiem istotnie sejm dokonuje wyboru kandydata, a senat wyraża zgodę lub nie wyraża zgody. Art. 209 konstytucji jest zatem przez sejm i senat stosowany, dlatego organy te działają na podstawie i w graniach prawa opartego wprost na konstytucji.

Dodaj komentarz

Przed wysłaniem komentarza przeczytaj "Zasady dodawania i publikowania komentarzy".

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *