Pod koniec 2018 roku media donosiły, że pracownicy niektórych spółek skarbu państwa otrzymali nagrody z okazji setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości.

Większość pracodawców, decydując o nagrodach dla pracowników, kieruje się szczegółowymi zasadami i trybem ich przyznawania. Zwyczajowo otrzymują je pracownicy, którzy w jakiś sposób się wyróżnili. Czy można zatem otrzymać nagrodę z okazji rocznicy jakiegoś wydarzenia? Nawet jeśli jest ono tak wiekopomne, jak odzyskanie przez Polskę niepodległości? Żeby w ogóle rozpocząć dyskusję na ten temat, chcieliśmy sprawdzić, w ilu kluczowych spółkach skarbu państwa zdecydowano o przyznaniu takiej okolicznościowej nagrody i kto ją otrzymał. Do monitoringu wybraliśmy 29 spółek wskazanych w Rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z 13 stycznia 2017 r. w sprawie określenia wykazu spółek o istotnym znaczeniu dla gospodarki państwa.

W grudniu 2018 roku wysłaliśmy do nich następujący wniosek o informację:

1. Informacji o łącznie wypłaconych nagrodach w spółce w poszczególnych latach: 2017 i 2018.
2. Informacji o nagrodach wypłaconych w roku 2018 każdemu pracownikowi poprzez podanie imienia, nazwiska, kwoty oraz uzasadnienia przyznania nagrody.
3. Informacji o łącznie wypłaconych premiach w spółce w poszczególnych latach: 2017 i 2018.
4. Informacji o premiach wypłaconych w roku 2018 każdemu pracownikowi poprzez podanie imienia, nazwiska, kwoty oraz uzasadnienia przyznania nagrody.

Niestety, mimo że w tym roku będziemy obchodzić 105. rocznicę odzyskania niepodległości, do dziś nie mogliśmy rozpocząć publicznej dyskusji o nagrodach okolicznościowych przyznanych w setną rocznicę tego wydarzenia, ponieważ żadna ze spółek przez ponad cztery lata nie zrealizowała w całości naszego wniosku. W tym czasie wymieniliśmy ze spółkami dziesiątki pism (tylko 2 spółki w ogóle nie zareagowały na nasz wniosek) i doczekaliśmy się 55 wyroków Wojewódzkich Sądów Administracyjnych i Naczelnego Sądu Administracyjnego. 

Pierwsza reakcja na wniosek o informację

Szczegółowe dane – w tym linki do wyroków i odpowiedzi znajdują się w poniższej tabeli z danymi.

Tabela z danymi

Dwie spółki w ogóle nie zareagowały na nasz wniosek.  Cztery spółki odpowiedziały na 1 i 3 pytanie wniosku, 2 i 4 pozostawiając bez odpowiedzi. 3 z nich wydały decyzję odmowną w tej sprawie, jedna uznała, że 2 i 4 pytanie nie dotyczy informacji publicznej. Jedna spółka odesłała nas do sprawozdania finansowego za 2017 rok, które znajduje się na jej stronie, nie chciała udzielić szczegółowszych informacji. 

6 spółek uznało, że nie są zobowiązane do udostępnienia informacji publicznej, 7 przekonywało, że nasz wniosek nie dotyczy informacji publicznej. 

6 spółek wydało decyzję odmowną, co znaczy, że wnioskowane dane uznają za informację publiczną, ale ich nie udostępnią ze względu na tajemnicę przedsiębiorcy lub prywatność osób fizycznych. Dwie spółki odmówiły udostępnienia danych w nieprawidłowy sposób, nie wydając decyzji administracyjnej, jedna wydała decyzję dotyczącą jedynie dwóch punktów wniosku – 2 i 4. 

Część spółek, odmawiając nam udostępnienia żądanych danych, nie ograniczała się do jednego argumentu. Na przykład Katowicki Holding Węglowy odpowiedział, że wprawdzie nie jest podmiotem zobowiązanym, ale nawet gdyby był, to odmówiono by nam udostępnienia informacji ze względu na tajemnicę przedsiębiorcy. 

Trzy spółki odpowiedziały  nietuzinkowo. Tauron na przykład uznał, że po prostu nie widzi powodu, by udostępniać nam żądane dane, Jastrzębska Spółka Węglowa zasłoniła się RODO. Najciekawsze było jednak stanowisko Enei, która w swojej odpowiedzi tłumaczyła, że przepisy regulujące jej działalność mają pierwszeństwo przed ustawą o dostępie do informacji publicznej. Ale nawet gdyby spółka była zobowiązana zastosować przepisy tej ustawy, to i tak wniosek nie dotyczy informacji publicznej. Gdyby jednak wnioskowane dane były informacją publiczną, musieliby odmówić ich udostępnienia ze względu na ochronę prywatności. 

Idziemy do sądu

Ostatecznie złożyliśmy do sądu 27 skarg na bezczynność spółek lub decyzje odmawiające udostępnienia informacji publicznej. Jedną skargę wycofaliśmy, ponieważ w międzyczasie spółka poinformowała o restrukturyzacji i przeniesieniu majątku do innego podmiotu (Katowicki Holding Węglowy S.A.). 22 razy wygraliśmy przed WSA – 5 razy sąd uchylił zaskarżoną decyzję, 17 razy stwierdził bezczynność spółki i zobowiązał ją do rozpatrzenia wniosku. W czterech przypadkach sądy oddaliły naszą skargę, przychylają się do argumentacji spółek. 

Po pierwszych wyrokach

Czy wyroki sądowe, które zobowiązywały spółki skarbu państwa do rozpatrzenia naszego wniosku, doprowadziły do udostępnienia nam danych? Aż 18 spółek od razy złożyło skargi kasacyjne od wyroku. Jedna postanowiła udostępnić część danych – to  Jastrzębska Spółka Węglowa, która wcześniej zasłaniała się RODO, teraz zdecydowała się odpowiedzieć na dwa pytania – 1 i 3. Jeśli chodzi o dwa pozostałe pytania, wydała decyzję odmowną. Zaskarżyliśmy tę decyzję do sądu, niestety WSA ją oddalił i nie złożyliśmy już skargi kasacyjnej. 

Trzy spółki zrealizowały wyrok sądu i rozpatrzyły nasz wniosek, niestety wydając decyzję odmowną.  W każdej z tych spraw poszliśmy ponownie do sądu. Z Polskimi Kolejami Państwowymi aż trzykrotne, bo po każdym korzystnym dla nas wyroku wydawały kolejną decyzję odmowną. 

Ostatecznie w dwóch przypadkach zapadły niekorzystne dla nas wyroki i złożyliśmy skargę kasacyjną, w jednej sprawie to spółka zdecydowała się ją złożyć.

Co na to NSA

W NSA czeka nasza skarga kasacyjna od niekorzystnego dla nas wyroku i 4 skargi kasacyjne spółek. 9 skarg kasacyjnych spółek NSA zdążył już oddalić, co oznacza, że zaskarżone wyroki WSA się uprawomocniły i spółki powinny rozpatrzyć wnioski o informację. 

W pięciu przypadkach NSA uchylił zaskarżony przez spółkę wyrok i sprawa wróciła do ponownego rozpatrzenia przez WSA. 

Po wyrokach NSA, czyli rozpoczynamy kolejne okrążenie

Osiem wyroków NSA, które uprawomocniły wcześniejsze korzystne dla nas wyroki WSA, powinno zakończyć sprawę. A jednak tak się nie stało. Dwie spółki po takich wyrokach zdecydowały się odpowiedzieć na dwa pytania, w przypadku pozostałych dwóch wydały decyzję odmowną. 5 spółek wydało decyzje odmowne dotyczące całego wniosku. Wszystkie te decyzje odmowne zaskarżyliśmy do WSA, rozpoczynając w ten sposób kolejną rundę walki przed sądem administracyjnym. Zmieniło się jedynie to, że za pierwszym razem składaliśmy do sądu skargę na bezczynność tych spółek, teraz zaskarżamy ich decyzje. Jedna spółka po wyroku NSA poinformowała nas, że nie odpowie na nasz wniosek – złożyliśmy skargę na bezczynność (wcześniej wydała decyzję i to jej dotyczył wyrok WSA i potem NSA), którą sąd oddalił. Złożyliśmy skargę kasacyjną do NSA.

A co wydarzyło się w sprawach, w których NSA uchylił zaskarżony przez spółkę wyrok? Było ich 5, w każdym przypadku WSA ponownie przyjrzał się sprawie. W jednym przypadku sąd po ponownym rozpatrzeniu sprawy zdecydował się oddalić naszą skargę, w 4 podtrzymał wcześniejsze stanowisko dotyczący bezczynności spółek (w dwóch wyrokach bezczynność dotyczyła jedynie odpowiedzi na dwa pytania, nie na cztery).

Co wiemy po ponad 4 latach

Od złożenia wniosku minęły ponad 4 lata. W tym czasie udała nam się uzyskać odpowiedź na dwa z czterech pytań zawartych we wniosku łącznie od pięciu spośród 29 spółek.