Zapraszamy na dyskusję online dotyczącą związków prawa do informacji i cyfryzacji. Transmisja na żywo 15 lutego o godz. 18:30. na profilach FB i YT Watchdog Polska.

To nie jest pierwsze nasze podejście do tematu cyfryzacji w kontekście jawności. Pierwsze, zatytułowane Jak cyfryzacja sprzyja jawności? przeprowadziliśmy w 2021 roku, w dwudziestą rocznicę uchwalenia ustawy o dostępie do informacji publicznej. Chcieliśmy zobaczyć, na ile jej przepisy pasują do obecnych czasów. Tym razem nie pytamy, jak cyfryzacja sprzyja jawności, ale co można zrobić, by tak było i ile czasu przyjdzie nam na te zmiany czekać. 

DOŁĄCZ DO WYDARZENIA

Czemu rozmawiamy akurat o cyfryzacji?

Powodem spotkania są nasze przygotowania do złożenia propozycji nowej ustawy o dostępie do informacji. Inspiracją w tym zakresie  jest obywatelska propozycja ustawy o przejrzystości przygotowana przez niemieckie organizacje społeczne. Przetłumaczyliśmy jej treść dzięki wsparciu programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy i pisaliśmy o niej w tekście – Niemieckie organizacje przygotowały obywatelską ustawę o przejrzystości życia publicznego. W tej propozycji kwestia cyfryzacji zajmuje bardzo ważne miejsce. Jest mowa o otwartych danych i portalu na rzecz przejrzystości. 

Takie rozwiązania istnieją także w Polsce, w ustawie o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego, wspomina się o nich także w ustawie o dostępie do informacji publicznej. Problem w tym, że mnóstwo informacji nie jest publikowanych, bo nie są dostępne. Jednocześnie coraz trudniej jest uzyskać informacje na wniosek, a najczęściej zgłaszanym w naszym poradnictwie problemem jest przetworzenie informacji (tu szerzej o tym, czym jest informacja przetworzona). Podmioty zobowiązane twierdzą, że nie mogą udostępnić informacji, gdyż wymaga to od nich nadmiernej pracy. W 2022 roku około 11% spraw zgłaszanych do naszej poradni prawnej dotyczyło właśnie tego problemu. To jedyne dane, które możemy podać, ponieważ państwo nie prowadzi żadnych statystyk dotyczących dostępu do informacji. Nie mamy też pewności, jak często naprawdę chodzi o informację przetworzoną. Instytucje publiczne często używają tego argumentu, gdy wnioskodawca prosi o proste dane, a to wygodny pretekst do utrudniania dostępu do informacji.

Dlatego zainteresowały nas propozycje zawarte w niemieckim projekcie. Pojawia się tam kwestia obowiązków po stronie administracji, do takiego organizowania dokumentacji, by można ją było udostępnić bez nadmiernego nakładu pracy. Ten nakład pracy powstaje właśnie przy przetworzeniu. 

Niemiecka propozycja, w §3 ust. 3 zakłada, że:

Wspomniane prawo powinno być spełnione niezwłocznie i w najszerszym możliwym zakresie. Prawo to istnieje również wtedy, gdy wymagane informacje muszą być najpierw zebrane. Jeżeli istnieją podstawy do odmowy na mocy niniejszej ustawy, informacje, których nie dotyczy wniosek, należy udostępnić w takim zakresie, aby można było oddzielić informacje, których dotyczy.

A następnie, w §4 mowa o tym, jak urzędy powinny się przygotować do tego, by łatwo zebrać informacje:

(1)    Organy zobowiązane do udzielenia informacji podejmują odpowiednie środki ostrożności organizacyjnej, w szczególności w ramach zarządzania aktami, aby móc bezzwłocznie wywiązać się z obowiązku udzielenia informacji. Wydają one własne przepisy dotyczące organizacji akt, które zapewniają prowadzenie akt zgodnie z zasadami prawdziwości, jasności i kompletności.

(2)    Informacje są rejestrowane, przechowywane i przygotowywane w formie cyfrowej, tak aby znalezienie żądanych informacji i wypełnienie obowiązku udzielenia informacji było możliwe bez nieproporcjonalnego wysiłku oraz bez zwłoki.

[podkreślenia autorki]

Naszym zdaniem spełnienie takich postulatów jest możliwe w związku z cyfryzującym się światem. Ale chcemy lepiej zrozumieć, co dzieje się w Polsce w dziedzinie cyfryzacji. Niejednokrotnie przekonaliśmy się bowiem, że w każdej dziedzinie, o faktycznej realizacji szlachetnych założeń decyduje praktyka. 

Temat spotkania

Dlatego zaplanowaliśmy ekspercką rozmowę o tym, czym właściwie jest cyfryzacja w instytucjach publicznych, czemu służy, na jakie napotyka problemy, jakie istnieją w naszym państwie narzędzia cyfryzowania urzędów i co jeszcze trzeba zrobić. Chcemy dowiedzieć się na co można liczyć i kiedy. Chcemy też by osoby dyskutujące o jawności – czyli Wy – miały taką samą wiedzę. Byśmy wspólnie stawiali osiągalne cele.

Do rozmowy zaprosiliśmy

Wojciecha Łachowskiego – Eksperta oraz kierownika projektów badawczo-wdrożeniowych w Instytucie Rozwoju Miast i Regionów. Autora badań i publikacji poświęconych wykorzystaniu danych w miastach. Doradcę miast w zakresie usprawnienia procesów zarządzania danymi oraz ich analizy. 

Agatę Miazgę – pasjonatkę otwartych danych i polityk publicznych opartych na danych, strateżkę, ekspertkę ds. cyfryzacji. W 2020 r. sprawowała funkcję Head of Digital Transformation w Fundacji Techsoup, w której zajmowała się m.in. przygotowaniem strategii transformacji cyfrowej ngo w Europie i nadzorowała projekty otwierania danych w Ukrainie.

W latach 2016-2020 dyrektorowała w Ministerstwie Cyfryzacji, gdzie odpowiadała za otwieranie danych w administracji centralnej (i rozwój kompetencji cyfrowych) na tyle skutecznie, że Polska awansowała w rankingu Open Data Maturity in Europe z miejsca 23 na 6. Pełniła także funkcję Pełnomocnika Ministra Cyfryzacji ds. otwartości danych, zbudowała i rozwinęła międzyresortową sieć Pełnomocników ds. otwartości danych.

Wcześniej działała w Stowarzyszeniu Klon/Jawor i rozwijała portal mojapolis.pl, służący otwieraniu, wizualizacji i dziennikarstwu danych. Laureatka Nagrody im. Marka Cara za wybitne osiągnięcia w tworzeniu warunków dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego.

Magdalenę Sawicką – Dyrektor Oddziału NASK w Białymstoku, nadzorującą wdrażanie jednolitych systemów klasy EZD – EZD RP oraz EZD PUW – w administracji publicznej RP. W latach 2000–2010 pracowała w Wojewódzkim Ośrodku Informatyki – Terenowego Banku Danych w Białymstoku. Następnie kierowała Biurem Informatyki i Rozwoju Systemów Teleinformatycznych Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego. W roku 2010 sprawowała funkcję pełnomocnika Wojewody Podlaskiego ds. pilotażowego wdrożenia elektronicznego zarządzania dokumentami i uczestniczyła w pracach zespołu MSWiA ds. opracowywania „elektronicznej” instrukcji kancelaryjnej.

Sylwestra Szczepaniaka – radcę prawnego, eksperta w obszarze paperless e-administracji. Wieloletniego byłego pracownika Ministerstwa Cyfryzacji, gdzie uczestniczył lub koordynował ok 30. dużych projektów legislacyjnych m.in. Login.pl , mDokumenty, projekty związane informatyzacją i ochroną danych osobowych oraz identyfikacją elektroniczną. Koordynatora prac legislacyjnych w obszarze doręczeń elektronicznych. Koordynator ds. społeczeństwa informacyjnego i smart city Biuro Unii Metropolii Polskich.

Transmisja dyskusji dostępna będzie na profilu Facebook (dołącz do wydarzenia) i Youtube Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska. Spotkanie będzie tłumaczone na Polski Język Migowy.

Spotkanie organizowane jest dzięki wsparciu National Endowment for Democracy.