Prowadzone przez nas webinarium odbyło się 25 marca. Miało ono charakter interaktywny – uczestnicy mogli na czacie zadawać pytania. Dzięki temu mogliśmy nie tylko przedstawić ogólne założenia dotyczące dostępu do informacji, jego normatywne podstawy i międzynarodowe źródła – lecz także na bieżąco odnosić się do pytań zadawanych przed uczestników, których nurtowało m.in:

• czy dane kandydatów na stanowiska obsługi w szkole stanowią informację publiczną?

Informacje o osobach pełniących funkcje publiczne – w tym kandydatów na takie stanowiska – podlegają udostępnieniu, a dostęp do tych informacji nie jest ograniczany ze względu na prywatność osoby fizycznej. Dotyczy to osób, których kompetencje przynajmniej w wąskich zakresie dotyczą wykonywania zadań publicznych szkoły – więc te dane są informacją publiczną.  

• co zrobić, jeśli nauczyciel robi sprawdziany uczniom na konsultacjach?

W obecnym, “covidowym” stanie prawnym, jest to naruszanie prawa. W takiej sytuacji proponujemy zadzwonić lub napisać e-mail do kuratorium (chodzi przecież o szybką interwencję), że szkoła podejmuje takie działania i zawnioskować o przeprowadzenie doraźnej kontroli w tej sprawie. Możemy też zapytać dyrektora (w trybie dostępu do informacji publicznej) o to, w jaki sposób organizowane są konsultacje, czy dyrekcja ma nadzór pedagogiczny nad nimi – jeśli tak, to jak jest realizowany, czy odnotowano nieprawidłowości, i czy prawdą jest, że na konsultacjach nauczyciel przeprowadza sprawdziany. Taki wniosek powinien “zainspirować” dyrektora do zdyscyplinowania nauczycieli do poszanowania prawa.

• jak zareagować, jeśli szkoła wydłuża termin odpowiedzi na wniosek w związku np. z zakończeniem roku i wystawianiem ocen?

Organ może przedłużyć termin odpowiedzi na wniosek, ale tylko wtedy, gdy ma powody do takiego opóźnienia. Nie może ono służyć do odwlekania obowiązku odpowiedzi na wniosek. Organy mają też obowiązek takiej organizacji pracy, która zagwarantuje możliwość realizacji prawa do informacji. Sam fakt, że trwa wystawianie ocen, nie wystarczy, by przedłużyć termin odpowiedzi, a nieudostępnienie informacji w terminie 14 dni jest podstawą do złożenia skargi na bezczynność dyrektora szkoły. 

Jeśli nie mogliście zobaczyć webinarium, to jeszcze nic straconego – nagranie jest dostępne pod tym linkiem: Lekcja jawności, czyli prawo do informacji w szkole.

Przygotowane przez nas prezentacje można znaleźć tutaj: prezentacja Szymona Dubiela, prezentacja Aliny Czyżewskiej, a poniżej znajdziecie najważniejsze informacje o dostępie do informacji w szkole.

Co to jest informacja publiczna?

Informacja publiczna to każda informacja o sprawach publicznych – a zatem informacja o działalności organów władz publicznych i innych podmiotów, wykonujących zadanie publiczne, a także o majątku publicznym. 

Udostępnieniu podlegają przykładowo:

• protokoły z rad pedagogicznych,
• zarządzenia dyrektora,
• informacje o finansach szkoły – w tym wynagrodzeniach nauczycieli, umowach zawieranych z podmiotami trzecimi, np. kinami, organizatorami wycieczek, firmą przewozową, podmiotem prowadzącym szkolny sklepik, informacje o grafikach nauczycieli,
• informacje o skargach wpływających na danych nauczycieli i postępowaniach dyscyplinarnych podejmowanych wobec nauczycieli danej szkoły,
• korespondencja z kuratorium,
• regulaminy rady rodziców i samorządu uczniowskiego oraz uchwały tych organów. 

Takie dokumenty, jak statut szkoły, dokumenty z różnych kontroli (np. z PIP, kuratorium, urzędu)  – powinny być umieszczone online, w Biuletynie Informacji Publicznej (o naszej interwencji u Rzecznika Praw Dziecka w sprawie dostępności statutów możesz przeczytać tu). 

Informacja publiczna a szkoła – kiedy i jakie szkoły można pytać?

O informację publiczną można pytać każdą placówkę, która wykonuje zadania z zakresu edukacji – w tym szkoły niepubliczne, przedszkola, technika, itd.

Kto może pytać szkołę (czy może uczeń, rodzic czy nauczyciel i do kogo kierować zapytania)?

Prawo do informacji publicznej przysługuje każdemu, a pytania należy kierować do dyrektora.

Jak pytać?

Dopuszczalne jest złożenie zapytania ustnie. Można także złożyć wniosek pisemny – precyzując (na przykład e-mailem), jakiej informacji potrzebujemy, w jakiej formie powinna być przesłana odpowiedź, i skierować do odpowiedniego adresata. Nie trzeba żadnych innych danych, nawet podpisu. 

O co można pytać?

O każdą informację publiczną, a zatem o każdą sprawę związaną z tym, jak szkoła wywiązuje się ze swoich zadań, i jak korzysta ze środków publicznych.

Czy szkoła musi odpowiedzieć? 

Tak, i to bez zbędnej zwłoki, ma na to maksymalnie 14 dni kalendarzowych (w wyjątkowych sytuacjach może przedłużyć do max. 2 miesięcy, ale musi się “usprawiedliwić”, skąd wynika to przedłużenie).

Co, kiedy szkoła nie odpowie lub odmówi?

Zwykle należy albo złożyć skargę na bezczynność albo na decyzję administracyjną z odmową. W razie wątpliwości – zawsze pomożemy w ramach naszej darmowej poradni prawnej. 

Kontrolowanie szkół – pytania do kuratoriów i gmin

Pytać można nie tylko szkoły – do odpowiedzi obowiązane są także organy gmin i kuratoria. Nic nie stoi na przeszkodzie, by zapytać urząd gminy np. o finansowanie danej szkoły, a kuratorium – o dokumenty z kontroli.

Chcesz zapytać szkołę o sprawę związaną z jej działalnością i nie wiesz jak to zrobić? A może już zdarzyło Ci się pytać i odesłano z kwitkiem? Jeśli tak, to nie jesteś sam! Do naszej poradni prawnej trafiają zarówno uczniowie, rodzice, jak i nauczyciele, którzy bezskutecznie usiłują uzyskać od dyrekcji szkoły informacje – np. dotyczące przebiegu konkursu na jakieś stanowisko, liczby kamer zainstalowanych na terenie placówki, uchwały Rady Pedagogicznej i wielu in. Masz problem z dostępem do informacji w szkole? Napisz do nas na porady@siecobywatelska.pl.

Więcej o tym, jak pytać i jak egzekwować odpowiedzi, znajdziesz w naszym poradniku.

Jeżeli Twoje kłopoty z praworządnością w szkole wykraczają poza prawo do informacji, to polecamy:

• Stowarzyszenie Umarłych Statutów  
• Kogutorium
• Fundację na Rzecz Praw Ucznia
• publikację “Poradnik skutecznej interwencji” fundacji Wolność od religii 

*Alina Czyżewska – aktorka, która porzuciła teatr, by zająć się działalnością społeczną. Walczy o jawność w kulturze, a od dwóch lat także o jawność w szkole, pomagając uczniom w egzekwowaniu prawa do informacji.

Szymon Dubiel – ekspert prawny Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska. W naszej poradni prawnej udziela porad tym wszystkim, którym odmówiono dostępu do informacji publicznej, także w szkole.