Wprowadzając przepisy tzw. specustawy, rządzący narzucili jednocześnie cenzurę na informacje publiczne i zablokowali jawność. Od 31 marca 2020 roku żadna instytucja publiczna w Polsce nie musi odpowiadać na pytania. Jesteśmy skazani wyłącznie na oficjalny przekaz.

Dodatkowo przepisy w zasadzie zawieszają działalność sądów, które dotychczas kontrolowały, jak administracja realizuje obowiązki związane z udostępnianiem informacji społeczeństwu i dziennikarzom.

15 kwietnia 2020 roku Senat RP zajmie się ustawą o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 uchwaloną przez świętami wielkanocnymi przez Sejm RP. To nowa ustawa, ale niektóre jej przepisy nowelizują właśnie ustawę z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

W obliczu coraz większej ingerencji władzy w życie społeczeństwa – odbierania praw obywatelkom i obywatelom przy jednoczesnym uznaniowym wyłączaniu ograniczeń dla uprzywilejowanych polityków, presji na samorządy, słabej informacji na temat obowiązujących aktów prawnych czy braku pomocy państwa dla zamkniętych placówek – dostęp do wiarygodnej informacji i możliwość alarmowania o problemach, są kluczowe dla naszego bezpieczeństwa.

Zdjęcie odpowiedzialności z instytucji odpowiedzialnych za państwo uderza nie tylko w nasze prawa, ale też może odciąć od informacji media. W efekcie zmniejszy się bezpieczeństwo nas wszystkich. Walczmy o to, by te przepisy zostały wyłączone.

Dlatego 10 kwietnia wysłaliśmy do Marszałka Senatu list, w którym apelujemy o wprowadzenie wprost zapisów umożliwiających procedowanie wniosków o informację publiczną oraz o informację o środowisku. Chcemy, by Senat zrobił to w ustawie z 9 kwietnia, nad którą rozpoczyna prace 15 kwietnia (Apel do Marszałka Senatu).

Ponadto ustawa z 2 marca wyłączyła prawo do sądu w sprawach związanych z dostępem do informacji publicznej. Sądy mają zakaz orzekania m.in. w sprawach dotyczących jawności. Oba rozwiązania tworzą daleko idące ograniczenie i są niekonstytucyjne. Również w tym zakresie postulujemy do Senatu RP o zmiany.

Więcej na ten temat można usłyszeć w webinarium: Jawność w czasach pandemii.