Przedstawiliśmy uwagi do Powszechnego Okresowego Przeglądu Praw Człowieka ONZ (Universal Periodic Review). Czym jest UPR? Do czego zobowiązana jest Polska w ramach takiego przeglądu? Co mogą wnieść organizacje? Jakie problemy zidentyfikowaliśmy? O tym wszystkim przeczytasz w poniższym tekście.

Uwagi Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska do Czwartego Cyklu Powszechnego Okresowego Przeglądu Praw Człowieka ONZ – Universal Periodic Review.

Universal Periodic Review

31 marca 2022 Sieć Obywatelska Watchdog Polska złożyła swoje uwagi do Czwartego Cyklu Powszechnego Okresowego Przeglądu Praw Człowieka ONZ – Universal Periodic Review. Ich autorką jest prawniczka Paula Kłucińska. Za tym skomplikowanym tytułem kryje się procedura, zgodnie z którą raz na cztery-pięć lat każdy kraj musi rozliczyć się przed Radą Praw Człowieka ONZ z tego, jak przestrzega praw człowieka opisanych w prawie międzynarodowym. Procedura Przeglądu uwzględnia głos organizacji społecznych. Mogą one nie tylko złożyć swoje uwagi, ale też namawiać inne kraje, by zadawały pytania dotyczące przestrzegania praw i w ten sposób wpływały na składanie przez kraj obietnic wdrażania rekomendacji. Dzięki temu w kolejnym okresie rząd krajowy może być z tych rekomendacji rozliczany. 

Raport przygotowany przez organizację musi wpisywać się w sposób dyskusji o rekomendacjach i odwoływać do wypełniania obowiązków i obietnic. Dlatego przygotowanie dobrego wkładu wymaga ciągłego odwoływania się do wcześniejszych dokumentów i procedur. 

Publikujemy polską wersję naszego stanowiska. Oryginalne dokumenty złożone zostały po angielsku i można je znaleźć na naszej angielskiej stronie.

Zidentyfikowane problemy

Najważniejsze uwagi, które przedstawiliśmy w raporcie dotyczą:

• Samej przejrzystości w procesie tworzenia Raportu krajowego, który monitorowaliśmy w poprzednim cyklu Przeglądu Okresowego – wskazaliśmy go jako przykład słabej ochrony prawa do informacji, podkreślając również iluzoryczny charakter konsultacji społecznych, do których przeprowadzenia zobowiązana jest strona rządowa odpowiedzialna za opracowanie raportu krajowego;
• Wdrażania rekomendacji z Trzeciego Cyklu UPR dotyczących praw podstawowych i prawa do uczestniczenia w życiu publicznym i politycznym. Zwróciliśmy przy tym szczególną uwagę na wolność wyrażania opinii i wolność wypowiedzi w zakresie, w jakim rekomendacje te odnosiły się do prawa do informacji, ale nie tylko. Nasze uwagi odnoszą się także do problemów związanych z tzw. SLAPP, czyli pozwami (głównie o zniesławienie), których celem jest zamknięcie ust aktywistom i mediom przez wielkie korporacje czy polityków, a wśród problemów związanych z prawem do informacji wskazaliśmy na problem “dokumentu wewnętrznego”.

Nasze rekomendacje

Zaapelowaliśmy o poszanowanie prawnoczłowieczego charakteru prawa do informacji podczas projektowania przepisów na poziomie krajowym, kierowanie się standardami wynikającymi z art. 19 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, art. 10 Europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz wskaźnikami określonymi w 16. Celu Zrównoważonego Rozwoju. Wskazaliśmy też na potrzebę reformy sądowej ochrony dostępu do informacji publicznej i podejmowanie przez instytucje publiczne działań na rzecz proaktywnego udostępniania informacji.

W odniesieniu do problemów związanych z wolnością słowa naszą rekomendacją jest uchylenie art. 212 Kodeksu karnego, a także zapewnienie swobody rozpowszechniania informacji wynikającej z art. 19 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz art. 54 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Co dalej?

Termin na wniesienie raportu krajowego przez stronę rządową (odpowiedzialne za to jest Ministerstwo Spraw Zagranicznych) mija 8 sierpnia 2022 roku. Do tego czasu poszczególne resorty ustalają swoje stanowiska i przygotowują poszczególne wkłady, na podstawie których powstaje projekt raportu krajowego konsultowany następnie ze stroną społeczną. Termin konsultacji nie jest jeszcze znany.

—-

Działania stanowią część projektu realizowanego z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.