20 marca mija rocznica tego, co miało być kilkutygodniowym “lockdownem”, krótkotrwałym zaburzeniem naszego codziennego życia. Okazało się jednak, że pandemia koronawirusa zostaje z nami na dłużej, a rządzący muszą sobie z nią radzić. Śledziliśmy te działania na każdym kroku i zadawaliśmy im pytania. 

Już w kwietniu ubiegłego roku raportowaliśmy o naszych działaniach, związanych z pandemią (o czym można przeczytać tutaj: Pytamy dla Was). Nikt z nas wówczas nie podejrzewał, że zaistnieje potrzeba powtórzenia tego raportu. 

Od czasu publikacji tamtego artykułu złożyliśmy 60 wniosków o udostępnienie informacji publicznej, związanych z pandemią. Wnioskowane informacje otrzymaliśmy w 26 przypadkach. Nie zawsze była to kompletna odpowiedź, czasem odmawiano odpowiedzi na część wniosku, wydając decyzję. Takich decyzji otrzymaliśmy łącznie 5. W 30 przypadkach nie uzyskaliśmy odpowiedzi: organy zasłaniały się niewiedzą lub ignorowały nasze wnioski. Dużym problemem było odsyłanie z pytaniem do innych instytucji (tak było w 11 przypadkach), które również często nie miały wnioskowanych informacji. Bywało, iż przerzucano się naszym wnioskiem w nieskończoność – taki ping – pong często uprawiała Kancelaria Prezesa Rady Ministrów z Ministerstwem Zdrowia.

Jak zatem widać, rządzący nie wywiązują się ze swoich obowiązków informacyjnych. A nie pytaliśmy o błahe sprawy. Dla przykładu, przedmiotem naszego zainteresowania była wypowiedź premiera o “odwrocie wirusa”, która padła w czasie kampanii wyborczej przed drugą turą wyborów Prezydenta RP. Pisaliśmy o niej tutaj: Epidemia w odwrocie – skąd premier to wiedział? Zwracaliśmy także uwagę na to, że Kancelaria Prezesa Rady Ministrów w ogóle wydaje się nie dysponować wieloma informacjami, choćby związanymi z wprowadzeniem Narodowej Kwarantanny:Kilka sposobów na powiedzenie ,,nie posiadamy informacji”. Na przykładzie Narodowej kwarantanny i Rady Medycznej. Z 13 wniosków, złożonych do KPRM, otrzymaliśmy merytoryczną odpowiedź w… 3 sprawach!

A to tylko czubek góry lodowej. Pełne zestawienie dotyczące naszych wniosków znajduje poniżej, a szczegółowszą tabelę z treścią wniosków znajdziecie tutaj:

Jak widać z zestawienia, organy władz publicznych nie wywiązują się w prawidłowy sposób ze swoich obowiązków informacyjnych. Co gorsza, wygląda na to, że ryba w istocie psuje się od głowy – współczynnik merytorycznych i niemerytorycznych odpowiedzi od KPRM jest naprawdę zatrważający, i znacząco gorszy niż choćby Ministerstwa Zdrowia.

Zastanawiająca jest stosunkowo niewielka liczba decyzji, wydanych w sprawach. Wygląda na to, że organy albo nie posiadają wnioskowanych informacji, albo uznają, że wnioskowana informacja nie ma charakteru informacji publicznej. Ta tendencja jest niepokojąca, szczególnie zważywszy na inne zakusy na jawność, o których pisaliśmy w tekście Co władza chce ukryć?.

Ostatecznie merytoryczną odpowiedź dostaliśmy na mniej niż połowę wniosków. Trudno porównywać sytuację z poprzednim raportem (który dotyczył znacznie mniejszej liczby spraw), lecz wnioski raczej nie napawają optymizmem. Organy, nawet jeśli już odpowiadają na wniosek, to często robią to w sposób ogólnikowy i niepełny. Wszystko to nakłada się na obraz coraz mniejszej transparentności życia publicznego.