Lasy zajmują ponad jedną czwartą powierzchni Polski. Należą do nas wszystkich – to nasze wspólne dziedzictwo. W dobie katastrofy klimatycznej chroni ono nas przed negatywnymi skutkami zmian klimatu: suszą, powodziami czy upałami.

Lasami zarządza instytucja Państwowe Gospodarstwo Leśne – Lasy Państwowe. Obowiązujące prawo gwarantuje obywatelkom i obywatelom dostęp do informacji o środowisku, udział w decyzjach oraz dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, w tym również lasów. Niestety, to jedynie teoria. Polki i Polacy nie mają właściwie żadnej kontroli nad zarządzaniem lasami.

Lasy Państwowe niechętnie i w niedostatecznym stopniu informują opinię publiczną o swoich działaniach. Piętrzą trudności przed obywatelami, chcącymi zdobyć informacje o lasach. Bardzo często odrzucają wnioski lokalnych społeczności, które starają się zmienić sposób prowadzenia gospodarki leśnej na swoim terenie.

W kwestii dostępu do wymiaru sprawiedliwości sytuacja też wygląda źle. Po wielomiesięcznych rozmowach z polskim rządem Komisja Europejska uznała, że nie zapewnia on polskim obywatelom realnego wpływu na sposób gospodarowania lasami. Nie mogą oni bowiem zaskarżyć Planów Urządzenia Lasu, dokumentów regulujących gospodarkę leśną, do sądu administracyjnego, nawet jeśli dokumenty te łamią prawo. W grudniu 2020 roku Komisja Europejska skierowała więc sprawę przeciwko Polsce do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Sprawa jest w toku.

Jednocześnie od kilku lat rośnie w Polsce oddolny społeczny sprzeciw wobec zbyt intensywnej gospodarki leśnej, skierowanej głównie na zysk korporacji Lasy Państwowe. Lokalne społeczności, turyści, pasjonaci przyrody są zbulwersowani skalą wycinek. Obserwują intensywne wycinki w miejscach, które są dla nich ważne: lasach okołomiejskich służących rekreacji, lasach wokół miejscowości uzdrowiskowych, lasach wokół miast duszących się od smogu, w parkach krajobrazowych czy na szlakach górskich.

W listopadzie 2020 roku inicjatywa Lasy i Obywatele (http://lasyiobywatele.pl/, https://www.facebook.com/LasyiObywatelki) dokumentująca to obywatelskie zaangażowanie w sprawy lasu oraz Sieć Obywatelska Watchdog Polska rozpoczęły monitoring konsultacji społecznych tak zwanych Planów Urządzenia Lasu oraz komunikacji na linii społeczeństwo – Lasy Państwowe. Na podstawie ustawy o dostępie do informacji o środowisku zwracamy się do Lasów Państwowych o udostępnienie informacji o wnioskach dotyczących gospodarki leśnej, które są zgłaszane przez stronę społeczną. Z naszego monitoringu powstanie raport.

Chcemy mieć jak najpełniejszy ogląd sytuacji. Jeśli będziemy wiedzieć, jak naprawdę wygląda dialog pomiędzy leśnikami i społeczeństwem, będziemy mogli podejmować działania, które urealnią prawo obywateli do współdecydowania o lasach. Tym samym będziemy w stanie lepiej chronić las, a las będzie mógł chronić nas.

Choć Lasy Państwowe nie trzymają się zasad jawności, opóźniają odpowiedzi i szukają kruczków prawnych, mamy nadzieję, że uda nam się jednak pozyskać tak cenne dla nas informacje.

*inicjatorka akcji Lasy i Obywatele