W związku z Nadzwyczajnym Kongresem Sędziów Polskich, wraz z 11 innymi obywatelskimi organizacjami pozarządowymi, napisaliśmy list wspierający niezależność sędziów

Sędziowie też podlegają społecznej kontroli

Sędziowie, jako trzecia władza, pełnią szczególną rolę w demokratycznym państwie prawa i powinni być poddani społecznej kontroli w takim samym stopniu jak władza wykonawcza i ustawodawcza. Sieć Obywatelska Watchdog Polska wnioskuje do sądów o informacje, a jeśli trzeba – skarży ich bezczynność czy decyzje, z którymi się nie zgadzamy (Koszty jawności). Piszemy krytycznie o wprowadzanych przez sądy pojęciach, które naszym zdaniem przeczą duchowi prawa (publikacje: “Nadużywanie” prawa do informacji  , “Dokument wewnętrzny” ). Od lat też postulujemy, by oświadczenia majątkowe sędziów były jawne. Zdarzało nam się polemizować z konkretnymi wyrokami sądów w sposób bardziej uspołeczniony, a mniej ekspercki. Swego czasu nakręciliśmy film o „dokumencie wewnętrznym” czyli kategorii „nie-informacji-publicznej” wprowadzonej w orzecznictwie.

Inną formą merytorycznej kontroli społecznej orzeczeń wydawanych przez sądy jest organizowany przez nas konkurs na najlepszą glosę orzeczenia dotyczącego prawa do informacji. W tym roku ogłosiliśmy drugą edycję konkursu. Wydaliśmy także publikację, w której znajdują się najlepsze prace z poprzedniej edycji.

Standardy demokracji

Pamiętając o trójpodziale władz, za niedopuszczalne uznaliśmy, by władza sądownicza podejmowała działania legislacyjne, o czym wielokrotnie pialiśmy (Kto rozstrzygnie o konstytucyjności ustawy o Trybunale Konstytucyjnym?).

Nie mniej istotna jest jednak niezależność władzy sądowniczej. Łamaniem standardów demokratycznego państwa jest również sytuacja, w której władza wykonawcza i legislacyjna próbuje wpływać na niezależność władzy sądowniczej. Sprzeciwiamy się także atakom na sądownictwo ze strony pozostałych władz, które wykorzystują do tego celu aparat propagandowy w postaci mediów publicznych, za które płacą wszyscy obywatele.

Sędziowie – obok słów krytyki – muszą czuć wsparcie ze strony społeczeństwa i podejmować odważne rozstrzygnięcia bez nacisków ze strony władzy ustawodawczej czy wykonawczej. To niezawiśli sędziowie i niezależne sądy są konieczne do ochrony naszych praw.
Z tego powodu podpisaliśmy się pod listem, którego treść jest następująca:

Jako przedstawiciele organizacji obywatelskich, które obserwują sytuację wymiaru sprawiedliwości, ale przede wszystkim jako obywatele, rozumiemy znaczenie realnej niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Obiecujemy ich bronić.

Od władzy ustawodawczej i wykonawczej oczekujemy szacunku dla władzy sądowniczej i powstrzymania się od działań zagrażających niezależności sądów oraz od wywierania presji na sędziów.

Od Państwa Sędziów oczekujemy ochrony naszych konstytucyjnych praw i wolności oraz odwagi cywilnej w prawdziwie niezawisłym sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości.
Wiemy, że niektóre aspekty funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości wymagają reform. Ważne jest jednak, by zmiany nie były narzucane z zaskoczenia, a wynikały z prac uwzględniających szerokie konsultacje i debatę publiczną, w tym ze środowiskiem sędziowskim.

Bardzo ważna jest także dobra komunikacja sądów i sędziów z obywatelami. Do rozwijania tej komunikacji i wychodzenia z informacją o pracy sądów do obywateli, bardzo sądy i sędziów zachęcamy.

Podczas Kongresu apel podpisany przez 12 organizacji (w tym Sieć Obywatelską Watchdog Polska) odczytała Danuta Przywara – prezeska zarządu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.