Sędziowie Naczelnego Sądu Administracyjnego zastanawiają się, czy można ograniczyć prawo do sądowej ochrony jawności. Ich zdaniem może to być sprawa „oczywiście i rażąco błaha”. Sieć Obywatelska Watchdog Polska nie zgadza się z takim stanowiskiem. Chce, by uwzględniono jej pogląd w tej sprawie i zwraca się o pomoc do Rzecznika Praw Obywatelskich.

Wszystko zaczęło się od prostego pytania zadanego urzędowi gminy. Obywatelka zwróciła się z wnioskiem o udostępnienie informacji, która powinna znajdować się w Biuletynie Informacji Publicznej. Chciała m. in. przyjrzeć się wnioskowi o wydanie zezwolenia na usunięcie drzew wzdłuż wskazanego przez nią rowu melioracyjnego oraz decyzji z tym związanej.

Za przekazanie tej informacji wójt zażądał od niej 42 groszy. Chociaż kwota wydaje się niewielka, to wyznaczenie jej było niezgodne z prawem. Opierała się ona na tzw. „cenniku”, wprowadzonym zarządzeniem wójta. Zgodnie z ustawą o dostępie do informacji publicznej konieczne jest indywidualne ustalanie takich kosztów, co powinno uniemożliwiać wprowadzanie automatycznych opłat. Wnioskodawczyni zaskarżyła zatem żądanie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku.

Sąd wprawdzie zgodził się ze skarżącą, że ryczałtowe naliczanie opłat jest nieprawidłowe, jednak w tej sprawie nie dopatrzył się naruszenia prawa i odrzucił skargę obywatelki (wyrok z dnia 16 kwietnia 2014 r.). Zdaniem sądu mimo zastosowania cennika przedstawiono „szczegółowo sposób ustalenia kosztów w przedmiotowej sprawie, co spełnia wymogi indywidualnego i konkretnego obliczenia tych kosztów”.

Od wyroku WSA w Gdańsku wnioskodawczyni złożyła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Przy rozpatrywaniu tej skargi, 16 października 2015 roku, trzyosobowy skład orzekający  wydał postanowienie o skierowaniu do siedmioosobowego składu NSA pytania o to, czy istnieje podstawa prawna do odrzucenia takiej skargi jako wniesionej w sprawie rażąco błahej.

Sieć Obywatelska Watchdog Polska – organizacja zajmująca się prawem do informacji publicznej – uważa, że nie ma takiej podstawy.

Skład siedmiu sędziów NSA mógłby podjąć uchwałę w odpowiedzi na pytanie dotyczące zagadnienia “budzącego poważne wątpliwości”. Z takimi zagadnieniami mamy do czynienia m.in. wówczas, gdy orzecznictwo i praktyka stosowania danego przepisu jest rozbieżna. Tymczasem w omawianej sprawie okoliczności takie nie mają miejsca, gdyż sądy nie odrzucały dotąd skarg w sprawach „oczywiście i rażąco błahych”, bo nie mają do tego prawa

– mówi Szymon Osowski, Prezes Sieci Obywatelskiej Watchdog Polska, prawnik specjalizujący się w dostępie do informacji publicznej.

Nie uspokaja to jednak obaw organizacji. Jej zdaniem takie poszukiwanie przez skład orzekający ograniczeń sądowej ochrony jawności nie wróży dobrze na przyszłość.

Trudno powiedzieć, jakie sprawy będą uznawane za błahe. A przecież w tej sprawie nie chodzi o pieniądze, ale o coś znacznie ważniejszego – legalność działania władz lokalnych. Poza podstawą do opłaty, wójt nie umieścił żądanej informacji w Biuletynie Informacji Publicznej – a powinien – oraz nie zastosował procedur właściwej ustawy związanej z informacją o środowisku. Tymczasem sądy administracyjne wprowadzają coraz więcej sposobów ułatwiających administracji unikanie wykonywania prawa. W orzecznictwie pojawia się nieznane ustawie o dostępie do informacji publicznej i Konstytucji pojęcie „dokumentu wewnętrznego” czy „informacji technicznej”. Teraz z kolei następuje próba ograniczenia prawa do sądu

dodaje Szymon Osowski.

Sieć Obywatelska Watchdog Polska uznała sytuację za tak groźną dla prawa do sądowej ochrony jawności, że poprosiła o przyłączenie się do niej Rzecznika Praw Obywatelskich.

Pismo z 8 lutego 2016 roku do Rzecznika Praw Obywatelskich

Pismo procesowe z 1 lutego 2016 roku do Naczelnego Sądu Administracyjnego

Opis sprawy na www.informacjapubliczna.org

Osoby do kontaktu:

Szymon Osowski
tel. 697 932 643
@: szymon.osowski@siecobywatelska.pl

Bartosz Wilk
tel. 603 201 720
@: bartosz.wilk@siecobywatelska.pl