Zapytaliśmy Ministra Środowiska o dokumenty, które zostały przekazane do Komisji Europejskiej w sprawie Puszczy Białowieskiej. Minister odmówił ich udostępnienia, dlatego skierowaliśmy skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Opis sprawy

W mediach pojawiła się informacja, że Polska odpowiedziała na pismo Komisji Europejskiej dotyczące planowanej wycinki drzew w Puszczy Białowieskiej – więcej np.: Resort środowiska przesłał KE odpowiedź ws. Puszczy Białowieskiej. Treść poufna

W związku z tym 19 lipca 2016 r. wysłaliśmy następujący wniosek:

Decyzją z 10 listopada 2016 r. Minister Środowiska odmówił udostępnienia wnioskowanych informacji. Podstawą odmowy stały się przepisy: art. 16 ust. 1 pkt 2, art. 20 ust. 1 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska i ocenach oddziaływania na środowisko oraz art. 4 ust. 2 tiret drugie i trzecie oraz art. 4 ust. 3 rozporządzenia nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy:

Władze publiczne mogą odmówić udostępnienia informacji o środowisku i jego ochronie po rozważeniu interesu publicznego przemawiającego za udostępnieniem informacji w konkretnym przypadku, jeżeli udostępnienie tych informacji może naruszyć:

2)  przebieg toczącego się postępowania sądowego, dyscyplinarnego lub karnego.

Natomiast artykuł rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji przewiduje, iż:

Instytucje odmówią dostępu do dokumentu, jeśli ujawnienie go naruszyłoby ochronę:

– postępowania sądowego lub porady prawnej,

– celu kontroli, śledztwa czy audytu,

chyba że za ujawnieniem przemawia interes publiczny.

Dostęp do dokumentu sporządzonego przez instytucję do celów wewnętrznych lub otrzymanego przez instytucję, który odnosi się do spraw, w przypadku których decyzja nie została wydana przez instytucję, może zostać nieudzielony, jeśli ujawnienie takiego dokumentu poważnie naruszyłoby proces podejmowania decyzji przez tę instytucję, chyba że za ujawnieniem przemawia interes publiczny.

W decyzji odmownej Minister Środowiska wskazał, że wymiana dokumentów odbywa się w określonej procedurze i na tym etapie trwa już postępowania administracyjne, które jest częścią ewentualnego sporu przed Trybunałem Sprawiedliwości (również wskazane zostały wyroki Trybunału Sprawiedliwości w sprawach C-514/11 P, C-605 P). Jest to jeden z powodów odmowy. Innym jest możliwość wpływania opinii publicznej na decyzję Komisji Europejskiej:

Na obecnym etapie Komisja Europejska może podjąć decyzję o zaakceptowaniu wyjaśnień strony polskiej i zamknięciu postępowania albo o odrzuceniu wyjaśnień i przekazaniu Rządowi RP uzasadnionej opinii. Wobec tego udostępnienie pisma Ministra Środowiska mogłoby wywołać naciski opinii publicznej na Komisję Europejską w celu podjęcia określonej decyzji. Takim naciskom mogliby podlegać zarówno Komisarze, którzy podejmują ostateczną decyzję w sprawie, jak i pracownicy Dyrekcji Generalnej Środowiska („DG ENVI”) oraz Służb Prawnych Komisji Europejskiej, którzy opracowują i opiniują dokumenty przyjmowane przez Komisję. Pracownicy DG ENVI oraz Służb prawnych Komisji w szczególny sposób powinni zachować neutralność poglądową podczas wykonywania obowiązków służbowych, tymczasem nie zawsze tak jest, na co Minister Środowiska zwrócił uwagę w odpowiedzi na zarzuty formalne w przedmiotowej sprawie.

Pobierz decyzję z 10 listopada 2016 r.

28 listopada 2016 r. zwróciliśmy do ponowne rozpatrzenie sprawy i ostatecznie decyzją 27 stycznia 2017 r. Minister Środowiska podtrzymał swoje stanowisko. Podstawy prawne nie zmieniły się, tak jak uzasadnienie odmowy przekazania informacji. Pojawił się za to dodatkowy argument dotyczący konieczności zachowania poufności dokumentów. Minister Środowiska zauważył:

Dostęp podmiotów trzecich do dokumentów w ramach tego postępowania utrudniłby ten dialog, mógłby podważyć ugodowe rozstrzygnięcie sporu oraz niekorzystnie wpłynąć na postępowanie stron, tym bardziej, że sprawa gospodarki leśnej na obszarze Puszczy Białowieskiej znajduje się w centrum zainteresowania mediów zarówno polskich, jak i zagranicznych.

Pobierz decyzję z 27 stycznia 2017 r.

W skardze do sądu zarzuciliśmy m. in. naruszenie:

• 54 ust. 1 Konstytucji RP poprzez wyłączenie dostępności informacji doprowadziło do nadmiernego i nieproporcjonalnego ograniczenie wolności pozyskiwania informacji i jej rozpowszechniania, co wyłącza możliwość debaty publicznej w sprawie o dużym znaczeniu publicznym,
• 61 ust. 1 i 2 Konstytucji RP i art. 74 ust. 3 Konstytucji RP w zakresie, jakim prawo do informacji obejmuje prawo do wiedzy o tym, jak działają władze publiczne w obszarze ochrony środowiska.

Słowo komentarza

Wiedza o gospodarce leśnej na obszarze Puszczy Białowieskiej jest kluczowa dla debaty publicznej dotyczącej jej ochrony. Zdobycie tej wiedzy jest w interesie publicznym. Naszym zdaniem szczegółowe uzasadnienie nie jest w tym wypadku konieczne. Biorąc pod uwagę unikalny charakter samej Puszczy, ograniczenie dostępu do wiedzy o działaniach podejmowanych na jej terenie musi mieć charakter wyjątkowy.

Uważamy, że Minister Środowiska nie udostępnia żądanych informacji, bojąc się oceny opinii publicznej, a regularna obecność tematu Puszczy w mediach (polskich i zagranicznych) wskazuje właśnie, że działanie władz powinno być transparentne. Brak informacji nie pozwala na skuteczną kontrolę społeczną, a tymczasem skutki decyzji ministerstwa mogą być nieodwracalne.