Ekstraklasa S.A, Ekstraliga Żużlowa sp. z o.o., Superliga sp. z o.o., Polska Liga Siatkówki S.A – to przykłady podmiotów odpowiedzialnych za zarządzanie współzawodnictwem sportowym prowadzonym w poszczególnych dyscyplinach w formie lig zawodowych. Choć zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy o sporcie działają one w formie spółek kapitałowych i są podmiotami prawa prywatnego, to naszym zdaniem w określonych sytuacjach są zobowiązane do udostępnienia informacji publicznej. Przełomowym dla prezentowanego stanowiska orzeczeniem okazać może się wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 7 grudnia 2021 r.

Wniosek do Ekstraligi Żużlowej

Tłem sprawy był artykuł opublikowany w 2020 r. na portalu sportowefakty.wp.pl, w którym opisywano potencjalne problemy finansowe samorządów związane z koniecznością dostosowania stadionów klubów PGE Ekstraligi do mających wejść w życie nowych przepisów dotyczących obowiązkowych plandek i odwodnienia liniowego, mających zminimalizować wpływ negatywnych warunków atmosferycznych na możliwość prowadzenia współzawodnictwa. W tekście pisano o silnych związkach, także finansowych, pomiędzy klubami żużlowymi a samorządami, z których kluby się wywodzą, dlatego postanowiliśmy skierować do podmiotu odpowiedzialnego za zarządzanie ligą wniosek o dostęp do informacji publicznej, bo to właśnie od tych podmiotów mogą zależeć formalne wymagania stawiane klubom. Samorządy, ze względu na znaczenie klubów dla lokalnych społeczności i związaną z nim presję środowisk kibicowskich, często ze swojego budżetu opłacają konieczne zmiany w infrastrukturze stadionów. We wniosku z 17 grudnia 2020 r. wnieśliśmy o udostępnienie następujących informacji:

• informacji o tym, czy Ekstraliga posiada stronę podmiotową Biuletynu Informacji Publicznej,
• kopii umowy pomiędzy polskim związkiem sportowym a spółką zarządzającą ligą zawodową, wskazanej w art. 15 ust. 5 ustawy o sporcie,
• statutu Ekstraligi wraz z ewentualnymi zmianami,
• dokumentu, w którym określono lub z którego wynikają obowiązki, o których mowa we wspominanym wcześniej artykule na portalu sportowefakty.wp.pl.

W odpowiedzi z 12 stycznia 2021 r. Zarząd Ekstraligi Żużlowej poinformował, że żądane informacje nie stanowią jego zdaniem informacji publicznej w rozumieniu ustawy o dostępie do informacji publicznej, a Spółka nie jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia takich informacji. Ponadto wskazano, że Spółka jako podmiot działający w oparciu o przepisy Kodeksu spółek handlowych nie posiada statutu, zaś treść umów zawartych w oparciu o art. 15 ust. 5 ustawy o sporcie byłaby objęta tajemnicą przedsiębiorcy wskazaną w art. 5 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej. W odpowiedzi Zarząd podkreślał też, że Spółka jest podmiotem prawa prywatnego, której udziałowcem nie jest żaden podmiot z sektora publicznego. Ponadto, zdaniem Zarządu, nie wykonuje ona zadań ze sfery publicznej i nie dysponuje majątkiem publicznym.

Stanowisko Stowarzyszenia

W związku z tym, że Zarząd w nieprawidłowy naszym zdaniem sposób uznał, że nie jest podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej, a objęte wnioskiem informacje nie stanowią w jego ocenie informacji publicznej, skierowaliśmy do sądu skargę na bezczynność w przedmiocie rozpatrzenia złożonego przez nas wniosku, koncentrując się na pkt. 2 i 3.

Jak wskazało Stowarzyszenie, art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej stanowi o tym, że zobowiązane do udostępnienia informacji publicznej są podmioty wykonujące zadania publiczne lub dysponujące majątkiem publicznym, zaś zgodnie z art. 13 ustawy o sporcie, polski związek sportowy ma wyłączne prawo do organizowania i prowadzenia współzawodnictwa sportowego o tytuł Mistrza Polski oraz o Puchar Polski w danym sporcie. Wedle art. 15 tejże ustawy, w przypadku dyscypliny sportowej, w której współzawodnictwo sportowe jest organizowane w formie rozgrywek ligowych, polski związek sportowy może utworzyć ligę zawodową, a gdy ponad połowa klubów sportowych biorących udział w rozgrywkach ligowych w najwyższej klasie rozgrywkowej działa w formie spółek akcyjnych, jest do tego zobowiązany. Liga zawodowa jest zarządzana przez osobę prawną działającą w formie spółki kapitałowej, a zasady funkcjonowania ligi zawodowej są ustalane w umowie zawartej pomiędzy polskim związkiem sportowym a spółką zarządzającą ligą zawodową. Umowa ta powinna zawierać w szczególności postanowienia gwarantujące realizację praw polskiego związku sportowego, jak również regulacje o przychodach związanych z zarządzeniem ligą zawodową.

Naszym zdaniem bardzo istotne z punktu widzenia przedmiotowej sprawy jest podkreślenie społecznej funkcji sportu zawodowego – poza umożliwieniem wykonywania swojej profesji zawodowym sportowcom pełni on również istotną rolą z punktu widzenia społeczeństwa. Nie bez znaczenia jest także pozycja, jaką poszczególne kluby żużlowe mają w swoich miastach – często są to ich swoiste symbole, z którymi silnie związani są mieszkańcy. Powoduje to, że w samorządach z tradycjami żużlowymi, z uwagi na prestiż, jaki dla danego ośrodka stanowić może posiadanie odnoszącego sukcesy zespołu, a także potencjalną presję kibiców, wydatki związane z działalnością klubów niejednokrotnie mają pierwszeństwo przed inwestycjami dotyczącymi innych obszarów. Co za tym idzie, choć regulacje dotyczące funkcjonowania Ekstraligi Żużlowej nie wiążą w sposób bezpośredni samorządów, to lokalni politycy, z uwagi na społeczne oczekiwania, często decydują się na ich finansowanie.

Przykładem opisanego zjawiska może być wspominana w przytaczanym już artykule sportowych faktów, kwestia modernizacji stadionów żużlowych. Od sezonu 2022 muszą posiadać one systemy odwodnieniowe, które zmniejszą ryzyko konieczności przekładania poszczególnych zawodów z uwagi na złe warunki atmosferyczne. Konsekwencją spełnienia tych norm jest wzrost potencjału marketingowego Ekstraligi, który prowadzi z kolei do większych wpływów z tytułu praw telewizyjnych czy kontraktów sponsorskich. Koszty implementacji rozwiązań zrzucone są jednak na kluby, a biorąc pod uwagę realia funkcjonowania większości z nich i status prawny wykorzystywanych przez nie obiektów – w istocie często ponosi je samorząd lokalny.

Kluczowym aspektem sprawy, który naszym zdaniem powinien prowadzić do uznania, że organizacja zawodowych rozgrywek sportowych może stanowić swoiste zadanie publiczne, jest wspominana regulacja art. 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 15 ust. 1-5 ustawy o sporcie. W związku z tym, że prowadzenie rywalizacji o tytuł Mistrza Polski lub Puchar Polski jest wyłącznym uprawnieniem polskiego związku sportowego, odpowiedzialnego za funkcjonowanie danej dyscypliny, współzawodnictwo to nie jest możliwe poza wskazanym systemem. Co za tym idzie, choć Ekstraliga Żużlowa sp. z o.o. jest podmiotem prawa prywatnego, to z uwagi na posiadanie przez nią swego rodzaju monopolu na zarządzanie rozgrywkami ligowymi, można mówić o wykonywaniu przez nią swoistych zadań publicznych z zakresu organizacji rozgrywek sportowych, co wiąże się również z dużymi wpływami np. ze sprzedaży praw telewizyjnych do transmisji rozgrywek.

Wyrok WSA w Bydgoszczy

W wyroku z 7 grudnia 2021 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy podzielił nasze stanowisko i stwierdził, że spółka zarządzająca ligą sportową może stanowić podmiot obowiązany do udostępnienia informacji publicznej na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej. W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał, że:

(…) ustawodawca przewiduje, że związki sportowe – a więc także Polski Związek Motorowy zarówno realizuje zadania publiczne (upowszechnienie kultury fizycznej w zakresie sportów motorowych), jak też dysponuje majątkiem publicznym (możliwość korzystania z dotacji budżetowych). Polski Związek Motorowy wśród statutowych celów prowadzonej działalności przewiduje zarówno rozwój sportów motorowych i krzewienie kultury motorowej, zgodnie z obwieszczeniem Ministra Sportu z 21 sierpnia 2020 r. w sprawie wykazu jednostek, którym w 2019 r. przyznano dotacje w części 25 – kultura fizyczna, Związek otrzymał stosowne dotacje budżetowe. Nie można mieć zatem wątpliwości, że Polski Związek Motorowy jest innym podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej. W ocenie Sądu takim podmiotem jest też Ekstraliga Żużlowa sp. z o.o. jako podmiot zarządzający rozgrywkami ligowymi, jako spółka celowa powołana przez Polski Związek Motorowy, której Polski Związek Motorowy przekazał uprawnienia organizowania i prowadzenia współzawodnictwa sportowego w formie rozgrywek ligowych. Nadto – jak wynika z danych rejestrowych Polski Związek motorowy jest większościowym udziałowcem spółki i jej dominującym właścicielem. Polski związek Motorowy, mając w podmiocie zarządzającym ligą żużlową pozycję dominującą, wywiera zatem decydujący wpływ na Ekstraligę Żużlową sp. z o.o.

Sąd w orzeczeniu podkreślił, że spółka zrządzająca ligą sportową może być podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji:

(…) w ocenie Sądu Ekstraliga Żużlowa sp. z o.o. w Bydgoszczy jest podmiotem zobowiązanym co do zasady, do udostępnienia informacji publicznej, gdyż realizuje zadania publiczne i dysponuje majątkiem publicznym. Spełnia zatem kryteria określone w art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Stanowisko powyższe jest tym bardziej zasadne, o ile zważy się dodatkowo, iż ustawodawca nałożył obowiązek udzielenia informacji publicznej na wszystkie podmioty dysponujące mieniem publicznym. Niewątpliwie należy uznać, że każdy podmiot, który gospodaruje choćby niewielką częścią publicznego mienia – a w przypadku Ekstraligi Żużlowej sp. z o.o. nie jest to wykluczone (właściciel spółki korzystał w 2019 r. z dotacji budżetowych) – ma ona obowiązek udostępnienia informacji na jego temat. Można powiedzieć, że prawo do informacji podąża za publicznym mieniem i osoby uprawnione mogą żądać informacji od każdego, kto takim mieniem zarządza lub z niego korzysta.

W ostatecznym rozstrzygnięciu WSA oddalił nasz wniosek w zakresie realizacji pkt. 3, wskazując, że Spółka poinformowała nas o tym, że nie posiada statutu. Jednak kluczowym dla nas i bardzo korzystnym z punktu widzenia jawności było stwierdzenie bezczynności w zakresie realizacji pkt. 2, które świadczy o tym, że spółka wskazana w art. 15 ust. 4 ustawy o sporcie może być podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej.

Ekstraliga Żużlowa złożyła skargę kasacyjną

Pierwszy bieg został przez nas wygrany, jednak to jeszcze nie koniec meczu pomiędzy Watchdogiem a Ekstraligą Żużlową. Spółka złożyła do NSA skargę kasacyjną. Od wyroku, który zapadnie w drugiej instancji, zależeć będzie nie tylko to, czy uzyskamy dostęp do treści umowy pomiędzy Polskim Związkiem Motorowym a Ekstraligą Żużlową S.A., ale przede wszystkim to, czy w obrocie prawnym funkcjonować będzie orzeczenie, które wskazywałoby, że podmiotem zobowiązanym do udostępnienia informacji publicznej mogą być spółki zarządzające ligami sportowymi. Poza Ekstraligą wskazać można tu więc m.in. wspominane we wstępie Ekstraklasę, Superligę, czy Polską Ligę Siatkówki. Co za tym idzie, konsekwencje wyroku sięgać mogą daleko poza tory żużlowe, w niebagatelny sposób wpływając na ogólny obraz jawności w polskim sporcie.