7 czerwca 2016 r. Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 14 a ust. 11 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty jest niezgodny z art. 61 ust. 3 Konstytucji RP.

Chodzi o przepis dotyczący zadań testowych z Lekarskiego Egzaminu Końcowego i Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu Końcowego:

Testy i pytania testowe nie podlegają udostępnianiu na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.

W uzasadnieniu wyroku podkreślono wagę jawności egzaminów medycznych:

(…) ujawnienie pytań egzaminacyjnych pozwala uniknąć sytuacji, w której dobrze przygotowany lekarz ma problem ze zdaniem egzaminu z uwagi na nieznajomość techniki stawiania pytań. Znajomość pytań powinna być odbierana nie jako zagrożenie dla poziomu nauczania, a wręcz przeciwnie – jako korzystny element procesu nauczania. Powszechnie wiadomo, że zazwyczaj osoby dobrze przygotowane śledzą pytania egzaminacyjne z lat ubiegłych i weryfikują swoje umiejętności z wymaganiami stawianymi na egzaminie w latach ubiegłych. Samo zapoznawanie się z pytaniami z lat ubiegłych każe sięgnąć do źródeł wiedzy, książek, podręczników, nie sposób traktować tego inaczej jak pogłębiania wiedzy. Jak zauważają uczestnicy postępowania, udostępnienie pytań maturalnych, pytań z egzaminu gimnazjalnego czy pytań na aplikacje prawnicze z lat ubiegłych nie zniweczyło celu owych procedur egzaminacyjnych, jakim jest rzetelna weryfikacja wiedzy osób przystępujących do tych egzaminów; to samo można powiedzieć w odniesieniu do udostępniania pytań z przeprowadzonych już egzaminów lekarskich. (…) Istotniejszą wagę z konstytucyjnego punktu widzenia ma jednak argument przytoczony przez Prokuratora Generalnego, że dostęp do testów wykorzystanych na egzaminie służy nie tylko osobom przygotowującym się do egzaminu, ale także ochronie interesu całego społeczeństwa. Wprowadzenie norm, które uniemożliwiają udostępnianie testów z egzaminów lekarskich, które się odbyły, blokuje kontrolę społeczną nad właściwym wykonywaniem obowiązków powierzonych CEM, polegających na przygotowywaniu testów. w interesie społeczeństwa jest możliwość kontrolowania jakości pytań i w konsekwencji sposobu dopuszczania do zawodu lekarza osób właściwie do tego przygotowanych. Na tym właśnie polega dwoistość celów prawa do informacji, dzięki której prawo to uzyskało nie tylko status prawa podmiotowego, ale mogło zostać zaliczone do kategorii publicznych praw podmiotowych (pkt 5.5.3. wyroku).

Klient naszej bezpłatnej poradni prawnej już dzień po wyroku TK, czyli 8 czerwca 2016 r., zwrócił się do Dyrektora Centrum Egzaminów Medycznych w Łodzi o udostępnienie treści pytań z Lekarskiego Egzaminu Końcowego z 27 lutego 2016 r.

21 czerwca 2016 r. CEM odpowiedział, że przedłuża termin realizacji wniosku do 6 sierpnia 2016, ponieważ należy poczekać na skutki prawne stanowiska Trybunału Konstytucyjnego:

W przedmiotowej sprawie powstaje zagadnienie prawne, wynikające z rozstrzygnięcia, podjętego przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 7 czerwca 2016 r. (sygn. akt K 8/15), który uznał, iż art. 14a ust. 11 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. 2015 poz. 464) w zakresie, w jakim dotyczy zadań testowych z Lekarskiego Egzaminu Końcowego i Lekarsko Dentystycznego Egzaminu Końcowego, które już się odbyły, jest niezgodny z art. 61 ust. 3 Konstytucji RP. W ocenie Dyrektora CEM, należało rozstrzygnąć charakter prawny tego stanowiska i jego skutki prawne w analizowanej sprawie, dlatego też na podstawie art. 13 ust. 2 u.d.i.p. przedłużono termin załatwienie sprawy, celem wystąpienia do odpowiednich organów o ocenę charakteru prawnego rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego.

13 lipca 2016 r. wnioskodawca złożył skargę na bezczynność, w której podkreślił, iż zwłoka w odpowiedzi jest wyrazem lekceważenia wyroku TK, a przedłużenie terminu odpowiedzi na wniosek jest możliwe jedynie w przypadku, kiedy urząd potrzebuje więcej czasu na przygotowanie żądanych przez wnioskodawcę dokumentów.

Przypomnijmy, że był to czas, kiedy wyroki Trybunału Konstytucyjnego nie były publikowane (zob.Trybunał orzekł i co z tego ).

Sprawę z CEM dotyczącą nieujawnienia informacji, którą zainicjowała Sieć Watchdog, opisujemy tutaj: O trzech absurdach ukrywania pytań egzaminacyjnych lekarzy.

6 sierpnia 2016 r. wydana została decyzja o odmowie udostępnienia informacji publicznej.

8 sierpnia 2016 r. Sieć Watchdog przystąpiła do postępowania toczącego się przed WSA w Łodzi. Wskazaliśmy w nim, że procedura udostępnienia informacji publicznej przewiduje terminy krótsze niż Kodeks postępowania administracyjnego. Z kolei wyjątki od przewidzianego w art. 13 ust. 1 u.d.i.p. terminu czternastu dni na załatwienie sprawy dotyczą dwóch sytuacji. Wyznaczenia opłaty za udostępnienie informacji publicznej lub gdy dokumenty nie może być udostępnione w terminie pierwotnym. Adresat wniosku musi  powiadomić o powodach opóźnienia i terminie, w jakim udostępni informację (nie może być dłuższy niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku).

13 października 2016 r. WSA w Łodzi oddalił złożoną skargę. Uznał bowiem, że:

(…) termin do załatwienia wniosku skarżącego w niniejszej sprawie został zachowany. Wnioskodawca w ustawowym, czternastodniowym terminie został poinformowany o jego przedłużeniu oraz przyczynach, które uniemożliwiały udostępnienie informacji w terminie 14 dni. Przyczyny te należy uznać za rzeczywiste i uzasadnione. Kwestia bowiem potrzeby analizy wniosku, w odniesieniu do częściowo zmienionego stanu prawnego, zwłaszcza biorąc pod uwagę niepewną datę publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego i jego motywów, wydaje się być uzasadniona.

30 listopada 2016 r. Sieć Watchdog złożyła skargę kasacyjną. Naszym zdaniem WSA w Łodzi niesłusznie uznał, iż CEM z uzasadnionych powodów przedłużył realizację wniosku. W skardze przypomnieliśmy, że wydłużenie terminu do rozpatrzenia wniosku musi się wiązać z niemożnością udostępnienia informacji w terminie podstawowym, a nie z dokonaniem oceny prawnej wniosku. Ponadto wskazaliśmy, że w świetle jednoznacznego brzmienia art. 13 ust. 2 ustawy o dostępie do informacji publicznej, wydłużenie terminu może dotyczyć wyłącznie sytuacji, gdy podmiot zobowiązany  posiada wnioskowaną informację i ją udostępni. Przypomnijmy w tym miejscu, że 6 sierpnia 2016 r. Dyrektor Centrum Egzaminów Medycznych wydał decyzję o odmowie udostępnienia informacji publicznej.

30 października 2018 r. NSA wydał wyrok (I OSK 30/17), w którym nie podzielił naszych argumentów. W uzasadnieniu wskazano, że:

(…) w art. 13 ust. 2 u.d.i.p. nie wskazano jednak jakichkolwiek kryteriów, stanowiących jakie powody niemożności udostępnienia informacji w terminie 14 dni należy uznać za dopuszczalne, a jakie za niedopuszczalne. Katalog ten posiada zatem charakter otwarty, a więc przesłankami pozwalającymi na przedłużenie postępowania będą zarówno sytuacje, gdy ze względu na charakter pytania podmiot zobowiązany potrzebuje dłuższego okresu niż określony w art. 13 ust. 1 u.d.i.p., aby zebrać dane, których żąda wnioskodawca, ale również sytuacje, gdy ze względu na niejasny stan prawny lub wątpliwości co do udostępnienia określonych informacji wymagane jest pogłębienia wątpliwości prawnych, które wystąpiły w związku z wnioskiem o udostępnieniem informacji publicznej.

Wyrok NSA utrudnia możliwości efektywnego skarżenia sytuacji, w której organ przedłuża postępowanie nie po to, żeby w ciągu 2 miesięcy ujawnić informację, ale żeby finalnie odmówić jej udostępnienia. Naszym  zdaniem ocena prawna wniosku powinna nastąpić bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu 14 dni od jego wysłania, czyli w tzw. terminie podstawowym. Wtedy też powinna zostać wydana ewentualna decyzja o odmowie udostępnienia informacji publicznej.