Wraz z innymi organizacjami skupionymi w Koalicji na Rzecz Otwartych Rządów i organizacjami europejskimi podpisaliśmy się pod apelem do nowego przywództwa UE o mocniejsze zaangażowanie instytucji unijnych, a nawet przystąpienie do Partnerstwa na rzecz Otwartych Rządów.
Otwarte instytucje: Unia Europejska i Partnerstwo na rzecz Otwartych Rządów.
Apel do nowego przywództwa Unii Europejskiej
Rekomendujemy, aby nowi przywódcy Unii Europejskiej zobowiązali instytucje unijne do głębszego zaangażowania i przystąpienia do Partnerstwa na rzecz Otwartych Rządów.
Przystąpienie instytucji Unii Europejskiej do Partnerstwa na rzecz Otwartych Rządów (OGP) powinno przekonać je do przestrzegania zasad, których realizacji oczekują od innych, tak w krajach samej Unii jak i poza nią. Te zasady to: włączanie obywateli w proces rządzenia, przejrzystość i rozliczalność władzy [odpowiedzialność funkcjonariuszy publicznych za podejmowane decyzje i działania – przypis tłumacza]. Pozwoli to zmniejszyć podział pomiędzy Unią a jej obywatelami, podnieść wiarygodność Unii i wzmocnić jej starania na rzecz podnoszenia jakości rządzenia tak w krajach UE, jak i poza nimi.
Dlaczego OGP?
Partnerstwo na rzecz Otwartych Rządów jest międzynarodową inicjatywą, w której uczestniczą obecnie 64 kraje. Zobowiązały się one uczynić proces rządzenia bardziej otwartym, rozliczalnym i odpowiadającym na potrzeby obywateli. Udział w OGP umożliwia powstanie nowatorskich planów otwierania procesu rządzenia (na udział obywateli) przygotowywanych we współpracy przedstawicieli władzy i społeczeństwa obywatelskiego, a także późniejszy wspólny monitoring realizacji tych planów. Do dziś 20 państw członkowskich UE zaangażowało się w inicjatywę OGP.
Dlaczego Unia Europejska?
Instytucje unijne są dla wyborców europejskich bardziej odległe niż rządy narodowe. Struktura oraz procesy, które zachodzą w instytucjach unijnych są trudne do zrozumienia dla przeciętnego obywatela, a w powszechnym odbiorze brak w nich przejrzystości i rozliczalności. W odpowiedzi na kryzys ekonomiczny instytucje unijne przejęły część uprawnień rządów narodowych, a to wzmocniło wśród wielu wyborców przekonanie o braku przejrzystości.
Unijni liderzy składali wiele obietnic, które miały otworzyć proces rządzenia, uczynić go przejrzystym i odpowiedzialnym, jednak realizacja tych obietnic była komunikowana opinii publicznej w niekompetentny lub niewystarczający sposób. Obecna realizacja otwartego rządzenia w Unii nie odpowiada oczekiwaniom obywateli. Europejska Rzeczniczka Praw Obywatelskich powiedziała w roku 2013: „Instytucjonalna kultura przejrzystości musi jeszcze się rozwinąć.”
Czy Unia Europejska spełnia kryteria przystąpienia?
Obecnie do Partnerstwa przystępują państwa (tzn. rządy narodowe), ale Partnerstwo współpracuje też z instytucjami międzynarodowymi i multilateralnymi, a konieczność włączania do niego innych instytucji i ciał uczestniczących w procesie rządzenia jest jednym z ważnych punktów dyskutowanych przez społeczność Partnerstwa. Poza problemami związanymi z realizacją zobowiązań dotyczących przejrzystości [podejmowania decyzji politycznych – przyp. tłumacza], Unia Europejska spełnia kryteria przystąpienia do Partnerstwa: kryterium przejrzystości finansów publicznych – UE publikuje oraz objaśnia informacje budżetowe w ramach rocznych planów; w sprawie dostępu do informacji publicznej – rozporządzenie 1049/2001 reguluje publiczny dostęp do dokumentów Parlamentu, Rady i Komisji; jawność dochodów i stanu majątkowego wyższych urzędników oraz funkcjonariuszy pochodzących z powszechnych wyborów realizowana jest przez składanie jawnych deklaracji majątkowych przez członków Parlamentu Europejskiego i komisarzy, a zaangażowanie obywateli odbywa się poprzez włączanie ich w konsultacje publiczne, prowadzenia rejestru [lobbystów] służącego przejrzystości oraz w ramach europejskiej inicjatywy obywatelskiej.
Kryteria przystąpienia obejmują podstawowe standardy, do których wdrażania są zobowiązani członkowie Partnerstwa. Sam proces przygotowania planu działań [które mają być realizowane w ramach Partnerstwa] przynosi istotne korzyści i pozytywne zmiany. Taki plan powinien zawierać działania mające na celu m.in. uczynienie procesu decyzyjnego bardziej przejrzystym, poprawę procesu konsultacji, aktualny i stały dostęp do dokumentów. Partnerstwo na rzecz Otwartych Rządów zaoferuje obywatelom Unii narzędzie pozwalające egzekwować postulat rozliczalności na poziomie unijnym i niezależne, jakościowe i ilościowe mierniki zmian.
Jakie instytucje unijne mogłyby przystąpić?
Jako przedstawiciele grupy społeczeństwa obywatelskiego wspierającej otwarty i partycypacyjny proces rządzenia wierzymy, że zobowiązanie do przestrzegania standardów Partnerstwa i zaangażowanie w proces ich realizacji obejmie wszystkie instytucje unijne. Jednak na początku chcemy skupić się na trzech instytucjach legislacyjnych dysponujących największą władzą polityczną – są to: Komisja Europejska, Parlament Europejski oraz Rada Unii Europejskiej. Jak instytucje te miałyby zaplanować swoje zaangażowanie, kto miałby prowadzić w każdej z nich i między nimi negocjacje – powinny zadecydować one same, ale najważniejszym krokiem jest podjęcie decyzji o zrobieniu tego kroku.
Wybory europejskie pokazały głębokie niezadowolenie wyborców z dalekiej dla nich i nierozliczalnej (unaccountable) Unii Europejskiej. Partnerstwo na rzecz Otwartych Rządów to ważna inicjatywa, która pomaga uczestniczącym w niej krajom wzmocnić politykę, zarządzenie i demokratyczną legitymizację.
Wierzymy, że nowi przywódcy Unii (rozumieją, że) nie mogą stracić takiej okazji do zmiany.
Komentarze